Ontstaan en geschiedenis
van de militaire begraafplaats
In 1940 werd door de bezetter een stukje
terrein van de Algemene Begraafplaats bestemd
om gesneuvelde militairen te begraven.
Duitsers, Britten, Amerikanen en zelfs enkele
Fransen kregen hier een graf. In het gemeente
lijk register vinden we geen data uit 1940 waar
op militairen zijn omgekomen. Geheel anders is
dat in 1941 t/m 1944. Het boven beschrevene
geeft reeds de voornaamste oorzaken aan.
Gesneuvelden van diverse nationaliteiten
werden aanvankelijk door elkaar begraven.
Duitsers naast Britten en Amerikanen, enz.
De graven werden voorzien van houten bordjes
met gegevens.
De aantallen geallieerde bommenwerpers
vermeerderden met als gevolg dat er ook steeds
meer laag vliegende aangeschoten of zelfs
brandende bommenwerpers vaak via de kop
van Noord-Holland de thuisbases probeerden
te bereiken. Juist die toestellen waren nogal
eens een prooi voor de Duitse vliegtuigen of
het luchtafweergeschut.
De vliegvelden Bergen en Leeuwarden
werkten samen en vormden met behulp van
radar en de aldaar gestationeerde
Messerschmidts 110 (de zgn. nachtjagers) als
het ware een scherm om zo de groepen
bommenwerpers en vooral de aangeschoten
terugkerende toestellen aan te kunnen vallen.
De terugkerende (zwaar) beschadigde aantallen
kwetsbare toestellen kwamen meer en meer in
de kop van Noord-Holland terecht. Een enkele
dappere piloot (onder wie Hugh Oddie) offerde
zich op voor zijn bemanningsleden, die zich
met een parachutesprong veilig wisten te
stellen. De piloot sneuvelde in het wrak. Het
aantal slachtoffers dat begraven moest worden
werd talrijker en de militaire begraafplaats nam
in omvang toe.
Dat er relatief vrij veel vooral Britse
vliegtuigen werden neergeschoten komt, door
dat men op geringe hoogte via bekende routes
terugvloog. De navigators kozen b.v. de vlucht
over uit de lucht vrij goed zichtbare markante
herkenningspunten, zoals Naarden-Vesting,
Edam, Hoorn, Alkmaar, het eiland Schokland
en het Bio-vakantieoord.
De Duitse bezetter liet naderhand de
Duitse graven verplaatsen naar een apart veld
van de Algemene Begraafplaats, want de Duitse
strijdkrachten leden aanzienlijke verliezen en
men wilde de eigen landgenoten niet meer naast
en tussen vijanden begraven.
Hoewel er in Noord-Holland in diverse
plaatsen kleine aantallen geallieerde graven
aanwezig zijn werden de meeste slachtoffers
toch naar de centrale begraafplaats in Bergen
gebracht omwille van registratie en overzicht.
Voor een duidelijk beeld een greep uit de
locaties waar geallieerde toestellen in Bergen en
de regio neerkwamen: Drie langs de Bergerweg;
twee op de Helderseweg tussen Bergen en
Hugh Oddie offerde zich
op voor zijn bemanning.
(Fotocollectie Piet Mooij,
Bergen NH).
Zo zag een
Lancasterbemanning van
106 squadron RAF er uit in
1943 Deze zeven overleefden
de oorlog na 94 bomvluchten
Schoorl; Kogendijk; Zakedijkje; op de
Vin ken krocht; drie op de Hoeverweg;
Overdiepolder, Alkmaar; bij de Franschman;
tussen Voert en Sluislaan; en op het vliegveld.
Veel toestellen in het IJsselmeer en in de
Noordzee tussen globaal Castricum en Texel en
voorts verspreid over Noord-Holland o.a. bij
Dirkshorn, Warmenhuizen, Opmeer,
Rustenburg, Stompetoren, Wieringcn en Edam.
Meer graven kwamen erbij. Onder de
slachtoffers bekende, beroemde en heldhaftige
bemanningsleden, zoals na de oorlog bleek uit
studies en overleveringen van RAF- en
Amerikaanse luchtmachtbemanningen.
Kort na de bevrijding werden 45 gesneu
velde Amerikanen overgebracht naar Margraten
in Limburg. De Duitse militairen (154) werden
in april 1957 overgebracht naar het Duitse
ereveld in IJsselsteyn bij Venray. Omstreeks
1950 waren er 237 graven die vrijwel allemaal
door Bergenarcn en streekgenoten werden
geadopteerd.
Rond 1947 werden de houten naambordjes
op de graven vervangen door ijzeren kruisen.
De Commonwcalth War Graves Commission
te Iepercn zorgde kort daarna voor plaatsing
van het 'grootofferkruis' en uniforme grafste
nen voor Britse, Canadese, Australische en
Nieuw-Zeelandse vliegers en zeelieden. Iets
later kwamen er stenen van afwijkende vorm
op de graven van Poolse, Tsjechische en joodse
vliegers, die de RAF hadden gediend.
Het militaire gedeelte van de begraafplaats
Bergen behoort met dat van de
Oosterbegraafplaats in Amsterdam tot de
grootste van Noord-Holland.
