DE ORGELHISTORIE VAN DE RUÏNEKERK TE BERGEN
Het Kruse/Flentrop-orgel in de huidige situatie. Het oude orgel is
geplaatst op een onderbouw, het nieuwe Rugwerk staat nu vooraan
op het orgelbalkon en het pijpwerk van het Pedaal bevindt zich in een
nieuwe kast tegen de westmuur achter het orgel. (Foto Leen Koning).
klank van het oude pijpwerk.
Dat leverde een aanzienlijke
verbetering van de klankkwa
liteit van het orgel op, zowel
bij de afzonderlijke registers
als in de vele combinatie
mogelijkheden. Kortom: de
Bergense Ruïnekerk mag zich
gelukkig prijzen met dit fraaie
instrument!
Voor diegenen die de klanken
van het orgel van de
Ruïnekerk eens willen
Noten
7 Hiermee werd bedoeld dat de
grootste pijp van het Positief 6
voet lang was.
2 De verhouding tussen
Hoofdwerk en Rugwerk was
en is meestal 2 1. Zo heeft
het huidige orgel van de
Ruïnekerk een 8-voets
Hoofdwerk en een 4-voets
Rugwerk.
3 De sluitsteen onder het koor
gewelf vermeldt het jaartal
1594, het muuranker op de
zuidmuur van de consistorie
kamer het jaar 1595. Volgens
Andreas Kok was de herbouw
van het koor voltooid in april
1597; Kok baseerde zich op
een onderschrift bij een oud
schilderij van de herbouwde
kerk.
4 Advies van de [Utrechtse]
hoogleraren in de theologie
[aan de Kerkenraad van de
Domkerk] inzake het gebruik
van het orgel, 29 januari 1655,
in: Bouwstenen voor een
geschiedenis der toonkunst in
de Nederlanden II, Ed. C.C.
Vlam en M.A. Vente, A'dam
1971.
5 Vermelding in het kerkelijke
tijdschrift 'Boekzaal der
Geleerde Waerelt',
Amsterdam, november 1854.
6 In: 'Orgelbeschrijvingen'.
Handschrift van George
Hendricus Broekhuyzen Sr.,
samengesteld tussen 1850 en
1862. Uitg. Dr. Arend Jan
Gierveld, 1986.
7 'Het orgel van de Ruïnekerk'.
Frank van Wijk speelt werken
van J.S. Bach, C.Ph. E. Bach,
W.A. Mozart en R. Schumann,
Bergen NH, 2003.
beluisteren zijn er diverse
mogelijkheden, bijvoorbeeld
door een bezoek aan de kerk
tijdens een kerkdienst, orgel
concert of rondleiding.
Daarnaast is er in de kerk een
cdopname van het orgel ver
krijgbaar'. Aangezien een
orgel pas echt tot leven komt
als er op gespeeld wordt, zou
ik een ieder die daarvoor
belangstelling heeft van harte
willen uitnodigen voor een
klinkende kennismaking!
Geraadpleegde bronnen
-'De Ruïnekerk van Bergen',
J.J. Schilstra, Bergen NH,
1988.
-'De Heerlijkheid Bergen in
woord en beeld', M.van
Reenen-Völter, Alkmaar 1948.
-'Het tweede Eeuw-Getij van
Bergens Kerkverwoesting',
Andreas Kok, Alkmaar 1774.
Exemplaar aanwezig in de
Bibliotheek van het Regionaal
Archief Alkmaar (RAA).
-'Kerken in de Heerlijkheid',
Frits David Zeiler, Bergen
1999.
-'Alkmaars Kleyne Orgel, het
koororgel van de St.
Laurenskerk te Alkmaar', red.
W.J. Cevaal, Zutphen 2000.
- RAA, Archief van de
Hervormde Gemeente te
Bergen, inv.nrs. 74, 95, 97, 138
en 139.
-'Verzameling van disposities
der verschillende orgels in
Nederland', M.H.van 't Kruys,
heruitgave A'dam 1962.
- 'Het Historische Orgel in
Nederland', deel 2: 1726-1769,
idem deel 7: 1850-1858, uitg.
Nat. Inst. voor de Orgelkunst
en Rijksdienst voor de
Monumentenzorg, 1997/2002.
- 'De Speelwagen', 1954 no. 2
(Ruïnekerknummer).
- Archief Flentrop Orgelbouw
BV, Zaandam.
Technische gegevens van het huidige orgel
De dispositie is als volgt:
Hoofdwerk (II)
Prestant*8'
Holpijp*8'
Octaaf *4'
FluitM'
0ctaaf*2'
Mixtuur IV-VI
Sesquialtera II (vanaf g°)
Trompet 8'
Rugwerk (I)
Roerfluit*8'
Prestant 4'
Vlakfluit 2'
Quint 1 1/3'
Dulciaan 8'
Pedaal
Subbas*16'
Fluit 8'
Klavieromvang: C-f'"
Pedaalomvang: C-f'
Koppelingen: l+ll, P+l, P+ll
Totaal aantal pijpen:1018
Registers met oud pijpwerk (hoofdzakelijk uit 1886)
