Tuin en erf rond de
boerderij zijn sober
van opzet met
inheemse bomen en
struiken. Een tuin
zoals in de Breelaan
past eerder bij een
buitenplaats of kas
teel. (Foto van de
auteur).
gevels.
Vroeger werd het hooi, vooral bij
boerderijen van oudere datum met een
kleinere omvang, ook buiten opgeslagen
in losstaande hooibergen met vier palen
rond de hooiklamp en een dak. Wanneer
zo'n (ijzeren) dak verstelbaar was werd
het een vijzelberg genoemd. In Waterland
en heel Kennemerland zie je ook de kap-
berg (of: kaakberg); de hooiberg is dan
omtimmerd en heeft een pannendak.
Bergen telt nog vier van deze kapbergen
die nu voor verschillende doeleinden
worden gebruikt, o.a. als dierenkliniek
aan de Natteweg. En dan zijn er nog de
'onvolledige' stolpen, alsof hier een hap
uit de taart is gebeten. Het stolpdak loopt
dan maar aan drie kanten door, soms aan
twee kanten. Drie staan er in Bergen: ach
ter Oude Bergerweg 9 en aan de
Baakmeerdijk op de nummers 12 en 14
(nr. 12, 't Baken, met een aangebouwd
arbeidershuisje).
Is de stolp een blijvertje?
Veel stolpen zijn verdwenen, ook in
Bergen, hoewel hier niet in groten getale.
Na de agrarische bedrijfsbeëindiging heeft
in dit dorp namelijk in de meeste gevallen
herbestemming plaatsgevonden. De stolp
leent zich over het algemeen goed voor
een andere bestemming zonder dat het
exterieur drastisch hoeft te worden gewij
zigd. Veruit de meeste stolpen hebben
geen beschermde status en een sloopver
gunning kan zonder al te veel moeite
worden afgegeven. Maar met het groeiend
cultuurhistorische besef, dat met alle aan
dacht voor het Jaar van de Boerderij nog
zonder twijfel toeneemt, zal het verdwij
nen van stolpen maatschappelijk en poli
tiek ongewenst worden verklaard. Toch
verdwijnen er ook stolpen in Bergen, drie
zijn al geofferd op het altaar van Rijks
waterstaat, voor de aanleg van de parallel
weg van de N 9 en nog vier wacht het
zelfde lot. De Boerderijenstichting
Noord-Holland kwam hier tegen in het
geweer met acties voor televisie, radio en
kranten. Met Rijkswaterstaat werd over
leg gevoerd en bij publiek en politiek
brak het besef door dat het verdwijnen
van de boerderijen ook een onherstelbaar
cultuurhistorisch verlies betekent. Sloop
blijft onvermijdelijk maar als alle moei
zaam en traagverlopende overlegrondes
zijn voltooid zal naar alle waarschijnlijk
heid herbouw in de nabije omgeving
mogelijk worden. Eén agrarisch bedrijf
(met twee stolpen) aan de Kanaaldijk dat
ook voor de parallelweg N9 moest wij
ken, is inmiddels nieuw gebouwd aan de
Klaassen en Evendijk. Met enorme schu
ren in doosvorm die ter plaatse het ruime,
open landschap aantasten. Voor de huidi
ge bedrijfsvoering zijn zulke grote gebou
wen gewenst maar in maat, schaal en
vorm harmoniëren ze niet met het omrin
gend landschap zoals ook te zien is aan de
Bergerweg en de Groeneweg. Voor de
bedrijfswoning werd hier gekozen voor
een nieuwbouwstolp; een keuze die het
geheel ten goede komt. Dat kan ook
anders: aan de Klaassen en Evendijk staat
een nieuw agrarisch bedrijf dat enkele
jaren geleden is verrezen met meer recent
een bedrijfswoning erbij. Het geheel is
een bonte verzameling van allerlei soorten
schuren zonder enige samenhang. De los
staande woning past in het geheel niet in
dit oude landschap: een gedrocht in de
polder.
Sieraad of blok aan het been?
Een stolp vraagt veel onderhoud en is een
kostbare zaak voor de eigenaar. Voor
agrariërs die de bedrijfsvoering stoppen is
zo'n boerderij dan een blok aan het been.
