De interieurs van Huis Rampenbosch en het Hof te Bergen Karin Sundsback::" Een vergelijking Wie interesse heeft in de geschiedenis van Bergen kent ongetwijfeld de beroemde kaart omstreeks 1650 getekend door de landmeter Dou en uitgegeven door Blaeu in 1662. Tot aan de kleinste details laat de kaart het grondgebied van Bergen zien, met grenzen, wegen, bebouwing en landbouwpercelen. Centraal op deze kaart is een groot eigendom, een rechthoekig oppervlak omringd door strak aangelegde bomenrijen. Aan de zuidkant hiervan bevindt zich een park met paadjes en een groot huis. Wat men ziet is het Hof te Bergen, eigendom van Anthonis Studler van Zurck. Hij was in 1650 Heer van Bergen en tevens de opdrachtgever van Dou en Blaeu. Als men nu nogmaals naar dat hof kijkt en de blik iets naar links verplaatst, kan men een groot bosrijk gebied zien. Aan de rand van dit gebied ziet men een huis dat, evenals het Hof, omringd is door bomen. Wie de kaart goed bestudeert, kan de kleine letters ontcijferen die op de weg naar het huis geschreven staan: Rampen bos. Rampenbosch was het eigendom van de familie Ramp uit Haarlem en dit artikel gaat over de inventarissen van huis Rampenbosch en van het Hof te Bergen. In de zeventiende en achttiende eeuw werden boedelinventarissen om verschillende redenen opgemaakt. De meest voorkomende reden was een sterfgeval; in het bijzonder wanneer de overleden persoon een minderjarig kind naliet. Vaak werden boedels ook opgemaakt bij faillissementen of bij een huwelijk op huwelijkse voorwaarden. Vooral als een weduwe opnieuw trouwde en nog kinderen uit een ander huwelijk had, werd de boedel van de vrouw beschreven voordat ze zelf opnieuw ging trouwen. Op die manier waren de kinderen uit een voorgaand huwelijk ervan verzekerd de erfenis van hun moeder te krijgen als zij zou overlijden. Men kan heel wat te weten komen, bijvoorbeeld over de welstand van de huishoudens of over de manier waarop het huis ingedeeld was, door het analyseren van boedelinventarissen. Van het Hof te Bergen werd in 1692 een boedelinventaris opgemaakt toen Anthonis Studler van Zurck junior, zoon van de hiervoor genoemde Anthonis, in 1691 was overleden. Een andere inventaris is van huis Rampenbosch uit 1713. Deze werd opgemaakt omdat de slechte financiële situatie van de toenmalige eigenaar hem dwong de inboedel te verkopen. In het geval van het Hof te Bergen en Rampenbosch kijk ik naar objecten die zich in deze huizen bevonden voor zover ze tekenen van welstand waren. Daarna vergelijk ik de twee boedels. Ten slotte doe ik een poging om de inhoud van de boedels in tijd en context te plaatsen. Maar eerst geef ik een schets van huis Rampenbosch en het Hof te Bergen alsmede van de bewoners van deze huizen. Twee huizen en hun bewoners Het huis Rampenbosch hoorde toe aan de familie Ramp, een patriciërsgeslacht uit Haarlem. Engbcrt Ramp was de eerste eigenaar van Rampenbosch en naast dit huis in Bergen liet hij ook een huis in Alkmaar bouwen, waar hij werkte. Omdat de bouw van deze twee huizen hem in de schulden had gedreven, moest Engbert Ramp het grootste gedeelte van Rampenbosch verhuren in 1642, en wel aan Anthonis Studler van Zurck. Studler van Zurck was namelijk op dat moment bezig met het aanleggen van het Hof te Bergen, dat vlak naast Rampenbosch gelegen was. Na de dood van Engbert Ramp in 1647 erfde zijn broer Andries het huis. Andries bleef echter in Haarlem wonen, alwaar hij in 1675 overleed. Zijn oudste zoon Frederik was de eerste na Engbert Ramp die zich op Rampenbosch vestigde. Helaas verkeerde ook jonker Frederik in precaire financiële omstandigheden, wat het onderhoud van Rampenbosch niet ten goede kwam. Na zijn overlijden in 1713 werd Rampenbosch nog bewoond door zijn broer Dirk die er in 1720 overleed. Daarna betrok Gijsbert Ramp, de oudste zoon van Dirk Ramp het huis, totdat ook hij daar in 1738 overleed. Met zijn over lijden was het geslacht Ramp uitgestorven en vererfde huis met inboedel aan de familie Heereman van Zuydtwijck. Rampenbosch werd alras in 1739 door deze erven verkocht aan de toenma lig Heer van Bergen, Willem Adriaan, graaf van Nassau Bergen, die het huis gebruikte als een soort dependance van het Hoi. Tot 1775 bleef Rampenbosch staan, daarna raakte het zodanig in verval, dat er geen andere mogelijkheid restte dan de restanten van het huis af te bre ken. Dit is zo grondig gebeurd dat er heden ten dage geen zichtbare sporen meer van te vinden zijn. Het Hof te Bergen was bezit van de de familie Studler van Zurck. Sinds 1641 was de eerder genoemde Anthonis Studler van Zurck de nieuwe Fleer van Bergen en vanaf 1642 had hij het naast zijn nieuwe eigendom gelegen Rampen bosch van Engbert Ramp kunnen huren. In 1643 plantte hij de eerste boom van het Hof te Bergen en in 1660 maakte hij, samen met zijn vrouw Susanna Thibaut, de officiële intocht in de Heerlijkheid. Toen de bouw van het Hof begon, was het de bedoeling dat het woongedeelte 3

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Bergense kroniek | 2003 | | pagina 5