drs. Jan M.Th. Franse I Het ZcchuiS tC Bcr^CIl cicM ZcC
Een vleugje sociale geschiedenis over de prille jaren
Ik heb een mooi plekje in Bergen
aan Zee voor U gevonden, beschut
tegen de Noorden- en Westenwinden,
7 minuten van de zee, en 15 minuten
van de bosschen, met mooi uitzicht
Dit schreef burgemeester Jacob van
Reenen, Heer van Bergen (N.H.) op
12 juli 1907 aan directeur Gilles
A. Haringman van het Burgerweeshuis
(BWH) te Amsterdam.
Ik wil U dit stukje grond van 5000 m2
afstaan tegen de prijs van f 1,-
per m2 schreef Van Reenen voorts.
De grond is niet slecht, uit de natuur
komen daar enkele dennen en berken op.
Ik ben bereid de toegangsweg te
bestraten, ter breedte van 2,50 m.
U krijgt van deze plek een teekening
toegezonden
Nu kon het Burgerlijk Armbestuur
te Amsterdam - waaronder het BWH
ressorteerde - een langgekoesterd plan
om een herstellingsoord voor wees
kinderen, annex vakantiekolonie aan zee
te bouwen, eindelijk gaan realiseren.
Reeds de daarop volgende week reisde
Pieter Heijn, de bouwkundig opzichter
van het BWH en tevens de architect van
het toekomstige Zeehuis, naar Bergen
om deze zaak te bespreken. Op een
inschrijving te Alkmaar, d.d. 20 januari
1908, werd de bouw gegund aan de firma
Spruit en Wils te Alkmaar, voor een
bedrag van f 44.980,-.
De bouw van het Zeehuis
Deze werd voortvarend ter hand geno
men. Reeds op 2 juli 1908 te 12.00 uur
kon de officiële opening door de
Amsterdamse Regent van het BWH, de
heer Insinger, plaatsvinden. In aanwezig
heid van Jacob van Reenen en vele
Amsterdamse autoriteiten werd dit heug
lijke feit gevierd en opgeluisterd door de
Bergense Harmonie. Een marmeren
gedenksteen in het Zeehuis herinnert nog
steeds aan deze gebeurtenis.
Bestuursstructuur
De bestuursstructuur van het Zeehuis was
als volgt opgezet: Mejuffrouw Tine Dona
uit Hilversum, geboren 1 november 1875
te 's-Gravenhage, werd tot directrice
benoemd tegen een salaris van 120,- per
maand gedurende het seizoen. Zij was een
ervaren vakantiekolonie-verpleegster. Zij
werd in de periode 1908 tot ca.1923 jaar
lijks voor het zomerseizoen herbenoemd.
Zij recruteerde - eveneens per zomersei
zoen - een personeelsstaf die bestond uit
gediplomeerde verpleegsters, geleidsters,
een hoold van de huishouding, keuken-
personeel, dienstboden en een huisknecht
voor de klusjes en het zware werk, zoals
wekelijks de vloeren kraakhelder schrob
ben, water putten, en emmers met water
sjouwen. In 1909 werd het Zeehuis op de
waterleiding aangesloten en kwamen er
waterclosetten. Pas in 1914 kwam er een
aansluiting op het elektriciteitsnet.
Daarvóór was er petroleumverlichting.
De huisknechtenjob was zo zwaar dat er
per zomerseizoen soms wel driemaal een
nieuwe huisknecht werd aangenomen,
omdat zijn voorgangers, o.a. door rug
klachten, het niet konden bolwerken en
er de brui aan gaven.
Dona was verantwoording verschul
digd aan de heer G.A. Haringman, direc
teur van het BWH te Amsterdam. Dit
gebeurde door een frequente correspon
dentie. Dona schreef soms wel vijf brie
ven per week naar Amsterdam. Haring
man beantwoordde alle brieven prompt
en nauwgezet, vaak schriftelijk, doch ook
wel telefonisch.
Haringman kwam een aantal malen
per jaar persoonlijk op werkbezoek in het
Zeehuis. In 1908 was dat een hele onder
neming: eerst per trein naar Alkmaar, dan
met het stoomtrammetje naar Bergen, en
vervolgens per gehuurde fiets via de
Eeuwige Laan en de Zeeweg, - Vlagduin -
naar Bergen aan Zee.
Toen midden 1909 Haringman zijn
komst naar het Zeehuis tevoren aankon
digde, schreef Dona terug: U mag Uw
fiets wel in Bergen bevrachten (per stoom
tram), want het stormt hier hard en U
komt daarom vast niet over Vlagduinen
heen
De toezichthoudende Commissie
leden van het BWH over het Zeehuis
Het Zeehuis, herstellingsoord van het Burger Weeshuis (Amsterdam) te Bergen aan Zee, 1908.
(fnirr»
nrnm