Van de boekenplank
Bert Veer
Frits David Zeiler,
Verscholen in het groen,
Bergen in de 19de eeuw 1798-1906.
Boekhandel Thomas b.v.,
i.s.m. uitgeverij De Coogh, Bergen N.H.
ISBN 90-801382-2-3. Prijs 19,95.
Het is al weer heel wat jaren geleden (in
1986) dat Frits David Zeiler de Bergense
geschiedenis tot 1798 beschreef in het
boek 'Hoog en Vrij'. In hoofdstukken,
getooid met intrigerende titels, passeer
den daarin allerlei historische feiten en
wetenswaardigheden over Bergen de
revue. Daarna hebben we lang moeten
wachten op het vervolg, maar dit wachten
was gelukkig de moeite waard! Met het
verschijnen van 'Verscholen in het groen'
is een cruciale periode van de Bergense
geschiedenis belicht en te boek gesteld.
Cruciaal, omdat juist in die volgende eeuw
allerlei ontwikkelingen plaatsgrepen, die
voor het dorp verstrekkende gevolgen
hadden. In deze eeuw werd definitief
afscheid genomen van het 'ancien regi
me', zodat de nieuwe tijd zijn intrede kon
doen. Opkomst van het toerisme, de stich
ting van Bergen aan Zee, aanleg van
spoorverbindingen en de komst van nuts
voorzieningen als elektriciteit, gas en
water waren ontwikkelingen die duidelijk
verband met elkaar hielden. Het had
tevens tot gevolg dat Bergen daarmee uit
een zeker isolement kwam en invloeden
van buitenaf zich konden doen gelden,
niet in het minst door de komst van de
kunstenaars, waarmee het fenomeen van
de 'Bergense school' ontstond.
Volgens hetzelfde beproefde concept van
'Hoog en Vrij' wordt het Bergen van de
negentiende eeuw door Zeiler uit de doe
ken gedaan. Feiten en feitjes uit de plaat
selijke geschiedenis zijn aaneen geregen
tot één boeiend verhaal, waarin alle
aspecten van de toenmalige dorpssamen
leving worden belicht. De pakkende stijl
van schrijven maakt dat we ons al lezend
steeds meer verwant voelen met het
Bergen van toen. Ongetwijfeld heeft dit
ook te maken met het gegeven dat in de
verhalen het alledaagse leven met daarbij
passende gebeurtenissen ruimschoots
aan bod komt. Voor wie nieuwsgierig is
geworden naar het wie, wat en waar van
de negentiende eeuw geldt maar één
remedie: kopen dat boek!
De vormgeving door Gustaaf
Verburg is zoals we voor Bergense uitga
ven van hem gewend zijn. Klasse! Dit
geldt ook voor het werk van de Bergense
uitgeverij De Coogh en het initiatief van
boekhandel Thomas om deze uitgave te
realiseren. Daarmee is maar weer eens
bewezen hoe uniek ons Bergen is.
Door een technische fout zijn er jammer
genoeg twee regels weggevallen t.w.: op
blz. 52, 2" kolom onderaan: zullen
Scandinavische boomstammen gewaterd
zijn en op blz. 101, 21 kolom onderaan:
op de oude, vertrouwde voet.
Boeksignalering
Dr. J. Hemelrijk - Uit de dagboeken van
een rector. Stichting Memoriaal Oud
Zuilen. ISBN 90-806849-2-9. Prijs 19.
Met boeksignalering wordt de aandacht
gevestigd op uitgaven die niet direct de
geschiedenis van Bergen betreffen, maar
daar wel raakvlakken mee hebben. Dit
gaat zeker op voor de uitgave 'Uit de dag
boeken van een rector - Dr. J. Hemelrijk'.
De heer Hemelrijk bewoonde vanaf 1926
tot zijn overlijden in 1973 de villa 'De
Spar' aan de Eeuwigelaan. Hij was rector
van het Murmellius Gymnasium te
Alkmaar, en daarnaast actief op allerlei
andere terreinen waaronder de politiek.
Zijn naam leeft nog altijd voort in het
Hemelrijklaantje, een voetpad dat de
Eeuwigelaan met de Bucrweg verbindt.
Zoals aangegeven gaat het om dagboeken
die aantekeningen bevatten van voorval
len op zijn school, van zijn ontmoetingen
met kunstenaars en van andere gebeurte
nissen. Tenslotte is ook een korte levens
beschrijving van dr. Hemelrijk opgeno
men. Onze belangstelling richt zich met
name op zijn ontmoetingen met kunste
naars, die bijna allemaal in en om Bergen
woonachtig waren. Maar ook het doorle
zen van zijn levensbeschrijving betekent
een (voor sommigen hernieuwde) kennis
making met een markante Bergenaar,
waarvan de uitstraling verder reikte dan
de grenzen van onze gemeente. S
63
