Museum nieuws
f MUSEUM
Kranenburgh
1^, B E R G E N y
Exposities in Museum Kraneburgh:
Vervalsingen in de Bergense School
De Nederlandse taal is rijk aan gezegden. 'Een geluk bij een ongeluk' is
daar een van en wordt door iedereen wel eens gebruikt. Dat gold voor het museum
in het najaar van 2000 toen het duidelijk werd dat twee geplande tentoonstellingen
voor 2002 niet door zouden gaan. Ten einde raad hebben we toen een oproep
geplaatst in de Vriendenbrief en in De Duinstreek en tot onze verwondering en
vreugde werden ons door particulieren circa duizend schilderijen aangeboden
die tot de Bergense School behoren. Van deze fantastische aanbieding konden maar
liefst vier tentoonstellingen worden gemaakt. Zo heeft men 'Verborgen Schatten'
kunnen bezoeken, 'Het Noord-Hollands Landschap' en 'Gestel in Bergen'.
Maar onder de duizend werken troffen wij ook een aantal vervalsingen of
twijfelgevallen aan. Daarom is de vervalsing het onderwerp van de tentoonstelling
die nu in voorbereiding is: 'Vervalsingen in de Bergense School'.
Leo Gestel Dame in prieel, pastel, particuliere
collectie. De Dame in prieel is veelvuldig geïmiteerd.
In de tentoonstelling zijn ook versies van het werk te
zien uitgevoerd in olieverf en aquarel, op groot en
klein formaat en zelfs een portret.
Jan van Herwijnen Herftsbos, olieverf op paneel,
particuliere collectie. De signatuur, links onder, is
afwijkend van de gangbare signatuur. Van Herwijnen
signeerde op verschillende manieren, maar de variant
met Joh. (Johannes) is onbekend.
ervalsingen. Veel musea in Nederland
hebben nooit met vervalsingen te maken.
Maar 10 van de musea hebben kunst
als hoofdonderwerp. De andere musea
zijn bijvoorbeeld historisch, archeolo
gisch, natuurhistorisch, technisch of
ambachtelijk. Het spreekt voor zich dat
een historisch museum zelden vervalst
ondergoed uit de 18ceeuw krijgt aangebo
den of een valse bijbel. Een locomotief
wordt ook niet vervalst. Tenzij het voor
werpen zijn die aan zeer beroemde perso
nen of gebeurtenissen worden toegeschre
ven. Dan is er sprake van exclusiviteit,
wat bepalend is voor de financiële waar
de. Het bestek van Lodewijk Napoleon
is veel meer waard dan het bestek van de
heer Jansen uit Zaandam. Het is - helaas -
deze geldelijke waarde die mensen aanzet
tot vervalsen. De stroming Bergense
School kent ook een aantal vervalsingen.
Soms met opzet, soms niet. Soms moet er
twijfel gehecht worden aan de echtheid
omdat iemand een kopie heeft willen
maken. Men ziet vaak in grote musea als
het Louvre amateur kunstenaars of stu
denten met een ezel en een palet in de
zaal zitten om een werk na te schilderen.
Dat is geen probleem als dit werk maar
niet als echt in de handel komt want dan
ontstaat de verwarring.
Het museum is een instituut waar
men moet kunnen rekenen op authentici
teit, betrouwbaarheid en zo mogelijk
kwaliteit. Toch worden musea regelmatig
geconfronteerd met twijfelgevallen. Ook
worden ze vaak benaderd met vragen
over echtheid. Dit geldt ook voor de vei
linghuizen. Door vergelijking, door ken
nis over een schilder, door technisch
onderzoek en door diverse andere metho
den ontstaat er kennis over echt en onecht
die we nu met anderen willen delen. Soms
weten we zelf het antwoord niet omdat
het moeilijk te zien is en is verder onder
zoek nodig.
De werken van de Bergense School
zijn over het algemeen nog goed betaal
baar en daardoor bereikbaar voor een
brede groep van kunstliefhebbers. Dus
ook voor mensen die niet de benodigde
achtergrondkennis beschikken om de
echtheid van een werk te beoordelen.
Omdat Museum Kranenburgh het tot zijn
taak rekent om de bezoekers in de breed
ste zin te informeren over de Bergense
School leek het ons een goed idee om ook
dit - toch enigszins heikele - onderwerp
te bespreken.
In de tentoonstelling wordt een beeld
gegeven van allerlei vormen en aspecten
van vervalsing, aan de hand van voorbeel
den en vergelijkingen. Omdat vervalsing
zo'n gecompliceerd onderwerp is, ver
schijnt in aanvulling op de door Cecile
Bosman samengestelde tentoonstelling
een nieuw deel in de reeks Kranenburgh
Cahiers met dezelfde titel. Hierin worden
zoveel mogelijk aspecten van vervalsen
besproken, geïllustreerd met voorbeelden.
Aan bod komen de teleurstelling als een
kunstwerk vals blijkt te zijn, historische
vervalsingen, de juridische aspecten, maar
ook de beoordeling door experts, de ver
schillende vormen van onderzoek en tips
waar de koper rekening mee moet houden
als hij tot aankoop over gaat.
Margriet Lestraden
directeur
53