Museum nieuws f MUSEUM Kranenburgh 1^, B E R G E N y Exposities in Museum Kraneburgh: Vervalsingen in de Bergense School De Nederlandse taal is rijk aan gezegden. 'Een geluk bij een ongeluk' is daar een van en wordt door iedereen wel eens gebruikt. Dat gold voor het museum in het najaar van 2000 toen het duidelijk werd dat twee geplande tentoonstellingen voor 2002 niet door zouden gaan. Ten einde raad hebben we toen een oproep geplaatst in de Vriendenbrief en in De Duinstreek en tot onze verwondering en vreugde werden ons door particulieren circa duizend schilderijen aangeboden die tot de Bergense School behoren. Van deze fantastische aanbieding konden maar liefst vier tentoonstellingen worden gemaakt. Zo heeft men 'Verborgen Schatten' kunnen bezoeken, 'Het Noord-Hollands Landschap' en 'Gestel in Bergen'. Maar onder de duizend werken troffen wij ook een aantal vervalsingen of twijfelgevallen aan. Daarom is de vervalsing het onderwerp van de tentoonstelling die nu in voorbereiding is: 'Vervalsingen in de Bergense School'. Leo Gestel Dame in prieel, pastel, particuliere collectie. De Dame in prieel is veelvuldig geïmiteerd. In de tentoonstelling zijn ook versies van het werk te zien uitgevoerd in olieverf en aquarel, op groot en klein formaat en zelfs een portret. Jan van Herwijnen Herftsbos, olieverf op paneel, particuliere collectie. De signatuur, links onder, is afwijkend van de gangbare signatuur. Van Herwijnen signeerde op verschillende manieren, maar de variant met Joh. (Johannes) is onbekend. ervalsingen. Veel musea in Nederland hebben nooit met vervalsingen te maken. Maar 10 van de musea hebben kunst als hoofdonderwerp. De andere musea zijn bijvoorbeeld historisch, archeolo gisch, natuurhistorisch, technisch of ambachtelijk. Het spreekt voor zich dat een historisch museum zelden vervalst ondergoed uit de 18ceeuw krijgt aangebo den of een valse bijbel. Een locomotief wordt ook niet vervalst. Tenzij het voor werpen zijn die aan zeer beroemde perso nen of gebeurtenissen worden toegeschre ven. Dan is er sprake van exclusiviteit, wat bepalend is voor de financiële waar de. Het bestek van Lodewijk Napoleon is veel meer waard dan het bestek van de heer Jansen uit Zaandam. Het is - helaas - deze geldelijke waarde die mensen aanzet tot vervalsen. De stroming Bergense School kent ook een aantal vervalsingen. Soms met opzet, soms niet. Soms moet er twijfel gehecht worden aan de echtheid omdat iemand een kopie heeft willen maken. Men ziet vaak in grote musea als het Louvre amateur kunstenaars of stu denten met een ezel en een palet in de zaal zitten om een werk na te schilderen. Dat is geen probleem als dit werk maar niet als echt in de handel komt want dan ontstaat de verwarring. Het museum is een instituut waar men moet kunnen rekenen op authentici teit, betrouwbaarheid en zo mogelijk kwaliteit. Toch worden musea regelmatig geconfronteerd met twijfelgevallen. Ook worden ze vaak benaderd met vragen over echtheid. Dit geldt ook voor de vei linghuizen. Door vergelijking, door ken nis over een schilder, door technisch onderzoek en door diverse andere metho den ontstaat er kennis over echt en onecht die we nu met anderen willen delen. Soms weten we zelf het antwoord niet omdat het moeilijk te zien is en is verder onder zoek nodig. De werken van de Bergense School zijn over het algemeen nog goed betaal baar en daardoor bereikbaar voor een brede groep van kunstliefhebbers. Dus ook voor mensen die niet de benodigde achtergrondkennis beschikken om de echtheid van een werk te beoordelen. Omdat Museum Kranenburgh het tot zijn taak rekent om de bezoekers in de breed ste zin te informeren over de Bergense School leek het ons een goed idee om ook dit - toch enigszins heikele - onderwerp te bespreken. In de tentoonstelling wordt een beeld gegeven van allerlei vormen en aspecten van vervalsing, aan de hand van voorbeel den en vergelijkingen. Omdat vervalsing zo'n gecompliceerd onderwerp is, ver schijnt in aanvulling op de door Cecile Bosman samengestelde tentoonstelling een nieuw deel in de reeks Kranenburgh Cahiers met dezelfde titel. Hierin worden zoveel mogelijk aspecten van vervalsen besproken, geïllustreerd met voorbeelden. Aan bod komen de teleurstelling als een kunstwerk vals blijkt te zijn, historische vervalsingen, de juridische aspecten, maar ook de beoordeling door experts, de ver schillende vormen van onderzoek en tips waar de koper rekening mee moet houden als hij tot aankoop over gaat. Margriet Lestraden directeur 53

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Bergense kroniek | 2002 | | pagina 23