Van de boekenplank
Bert Veer
Het is al weer enige tijd geleden dat een
tweetal uitgaven verscheen die voor een
vermelding in deze rubriek in aanmerking
komen. Het gegeven dat ons blad twee
maal per jaar verschijnt, betekent dat niet
altijd kan worden ingehaakt op de actuali
teit. In dit geval is dat niet zo'n punt, om
dat beide uitgaven nog verkrijgbaar zijn
op de aangegeven adressen.
Het immer actieve museum Kranen-
burgh presenteerde in oktober j.l. een uit
gave met als titel: 'Bergen over Bergen'.
Het verscheen als cahier nr. 12 bij de ten
toonstelling 'Het Noord-Hollands land
schap als bron van inspiratie'. In een acht
tal hoofdstukken komen mensen aan het
woord met hun persoonlijke herinnerin
gen aan kunstenaars die nagenoeg alle
maal in Bergen hun onderdak hadden.
Hier werkten en zwoegden zij. De rode
draad in al hun verhalen is de strijd om
het bestaan. Het was uiteindelijk, zoals in
deze uitgave is te lezen 'Niet de kunst,
maar de mens in de kunst die moest over
leven!'. Bezien vanuit dit perspectief zijn
deze herinneringen daarom waardevolle
bijdragen aan onze Bergense geschiedenis.
In het boek is te lezen over de olie
man Wout Akerboom die de kunstenaars
'warmte' bracht; hoe David Kouwenaar
aan het materiaal kwam voor de grafsteen
van Dirk Klomp; over de gedreven kunst
verzamelaar annex verhuizer (of was het
toch verhuizer/kunstverzamelaar?) Herman
Plomper; het optreden van Ko van Dijk in
het openluchttheater bij Duinvermaak; het
zijn zomaar wat grepen.
Ook mag worden gezegd dat het kun
stig is hoe Sandra Jongenelen haar infor
manten interviewde en die gegevens ver
werkte tot zo'n prettig leesbaar boek. De
vormgeving van Two Do Design heeft
daar mede aan bijgedragen.
Het boek kost Euro 13,50 en is verkrijg
baar aan de balie van Museum Kranen-
burgh en bij de beide Bergense boekhan
dels.
'NHADO; De Berger bus'. Onder deze titel
werd eind vorig jaar een boek uitgebracht
waarvan het eerste exemplaar op 14
november j.l. aan burgemeester De Winter
werd aangeboden. Daarmee is weer een
hoofdstuk geschiedschrijving over Bergen
toegevoegd aan de al bestaande litera
tuur. Twee auteurs, te weten Piet Mooij en
John Schotten, hebben de geschiedenis
van het Bergense busvervoer vastgelegd,
en hoe! Bij het doorlezen van hun boek
dacht ik al vlug: die zijn toch echt hele
maal verslingerd aan de Bergense bus,
anders kun je dit onmogelijk zo beschrij
ven en illustreren. De relatie van oud-bus
chauffeur Piet Mooij met de bus behoeft
geen nadere toelichting. Voor wat betreft
John Schotten: hij is een zoon van oud
buschauffeur Bertus Schotten, zo diep kan
het dus zitten...I
In hun boek beschrijven ze de ge
schiedenis van het openbaar vervoer in en
rond Bergen vanaf 1924. Ondanks de
bestaande tramverbinding met 'Bello'
dachten in die tijd veel ondernemers met
het opkomend toerisme goed geld te kun
nen verdienen aan een busverbinding met
Bergen. Maar de hevige concurrentie
maakte dat ze uiteindelijk allemaal hebben
moeten opgeven op één na: de NHADO
(Noord-Hollandse Autodienst Onder
neming) met Adolf Schalkwijk als eige
naar/directeur. Aan hem danken wij de
bekende garage aan de Prins Hendriklaan;
een strak functioneel gebouw in 1931 ont
worpen door Dirk Brouwer. Maar nu terug
naar de busonderneming. Als de NHADO
in 1929 het alleenrecht verkrijgt voor het
vervoer tussen Alkmaar en Bergen bete
kent dat de doodsteek voor de concurren
tie. Er bleef nog wel een busondernemer
uit Schoort over, maar die legde in 1940
het hoofd in de schoot waarmee de
NHADO het op dit traject alleen voor het
zeggen kreeg. Met het opheffen van de
tramverbinding in 1955 kon de onderne
ming in het begin van de jaren 60 uit
groeien tot een busbedrijf met 19 bussen
en 21 werknemers. Na het overlijden van
de heer Schalkwijk jr. in 1970 werd het
bedrijf overgenomen door de N.V. NACO,
die op zijn beurt in 1972 werd overgeno
men door de NZH En ook dat is inmiddels
weer geschiedenis met de komst van het
busbedrijf ConneXXion.
Maar dit busboek gaat over de
Bergense NHADO en dat betekent voor
veel van onze lezers een feest van herken
ning. Piet Mooij heeft een keur aan foto's
uit zijn collectie daarin laten opnemen,
waarmee het Bergen van zo'n halve eeuw
geleden weer tot leven komt. De verhalen
van de buschauffeurs, opgetekend door
John Schotten, doen de rest om ons hele
maal te kunnen wanen in die verleden tijd.
Juist hun verhalen maken dat dit boek
veel meer is dan de geboekstaafde
geschiedenis van een busonderneming.
Het is de geschiedenis van de Bergenaren
en hun bus, overgoten met een sausje
romantiek. Voor deze tijd blijkbaar een
gewild onderwerp. Pas met het verschij
nen van de tweede druk kon aan de grote
vraag worden voldaan. Voor Euro 14,75
verzorgen de Bergense boekhandelaren
ook voor u een busrit terug in de tijd.
m
Aanvullingen en correcties
Bergense Kroniek mei 2001
Naar aanleiding van het artikel van de
heer S. Schaper over de Bergense kruide
niers ontving de redactie enkele reacties
die wij graag aan onze lezers doorgeven:
De heer Frits David Zeiler schreef dat de
naam van één van de middenstanders
verkeerd was gespeld: 'De opvolger van P.
Borst in de zaak op Ruïnelaan 12 heette
geen Lauter maar Louter. Hij buitte dit uit
met de slagzin 't Is louter kwaliteit', ter
wijl het dorpse karakter van de winkel
werd benadrukt met het beeldmerk van de
Ruïnekerk waarin de naam J. LOUTER was
verwerkt. Het was een echte familiezaak,
waar vrouw en kinderen meehielpen,
maar door het oprukken van de super
markten zag geen van de kinderen brood
in voortzetting. De winkel werd half okto
ber 1965 gesloten.'
De heer J. Louter bij de diepvrieskist van zijn
welgevulde winkel, 8 oktober 1965. (Foto: F.D.
Zeiler).
Zowel mevrouw Van Son (dochter van de
stichter van de comestibleszaak) als
mevrouw Wolschrijn lieten ons weten dat
het stichtingsjaar van De Wijs Broers
niet op 1929 maar op 1919 moet worden
gesteld.
vervolg bladzijde 32
