Hier scheen 't geluk bereikbaar.
Schrijvers over Bergen, van Gorter tot
Van Dis. Conserve, Schoorl, 2001, ISBN 90
5429 1443. Prijs 34,95.
'Er is in het Noord-Hollandse Bergen geen
stoeptegel, waarop niet de voet van een
dichter heeft gestaan en op iedere café-
stoel heeft wel een prozaïst gezeten'. Zo
vangt het voorwoord aan van 'Hier scheen
't geluk bereikbaar - schrijvers over
Bergen - van Gorter tot Van Dis.
Samenstellers van de bundel, waartoe het
KCB het initiatief nam, zijn Marianne van
Gils, Sjoerd Kuyper en Michael Vaieton.
Uitgangspunt vormde, blijkens het voor
woord, de vraag: 'Wat doet Bergen met
een schrijveren 'Wat doet een schrijver
met Bergen?'.
Dertien schrijvers komen aan de orde. Het
is opmerkelijk dat zij - naar hun zeggen -
naar Bergen kwamen voor de eenzaam
heid en de stilte, voor de 'wijde zee en het
lied van wind en golven' (Adama van
Scheltema).
- Wind en zee spelen ook een grote rol in
het werk van A. Roland Holst. Jan van der
Vegt put uit zijn uitgebreide biografie over
de 'grand seigneur' van Bergen, die in een
postuum gepubliceerd gedicht toch
gemengde gevoelens uitte over zijn woon
plaats:
'Al gaat het door vooruitgang
achteruit,
toch blijft Bergen mijn dorp.
- Bergen, het dorp waar ook de geest van
Gorter rondwaart. Over Gorter is in het
boek een gedocumenteerde, geestig
geschreven bijdrage te vinden van de
hand van Lieneke Frerichs.
- Verrassend is de bijdrage van Dirk
Kroon, die inzicht geeft in het werk van
Maurits Mok, die pas op latere leeftijd
terugkeerde naar Bergen:
'Als ik ergens oud zou willen zijn,
dan in een door bomen getem
perde zeewind.
- Zou het mogelijk zijn om nog een klein
museum te vestigen in BergenDan zou
Aukje Holtrop dat het liefst ingericht zien
in de Reigertoren en gewijd aan mevrouw
Selleger - Elout, bekend door haar boeken
over Lijsje Lorresnor.
- Tal van anekdotes zijn te vinden in de
soms zeer persoonlijk geschreven essays.
Zo verweeft Elly de Waard haar relatie
met Chris van Geel, die zij hielp bij het
ordenen van zijn gedichten, met herinne
ringen aan zijn afgebrande huis in Groet
'de lieflijke burcht'. In haar eigen werk, dat
door A. Andeweg besproken wordt, zijn
de branding en het kustgebied de the
ma's.
- Mischa de Vreede schetst naast een
beeld van Lucebert, ook een beeld van de
tijd die gekenmerkt wordt door zwerven
en het zoeken naar onderdak.
- Natuurlijk ontbreken Neeltje Maria Min
en Adriaan van Dis niet, die samen jeugd
herinneringen ophalen, hoewel ze elkaar
destijds niet tegengekomen zijn. Van Dis
interviewde Neel Min en Mauk Dolleman
sprak met Van Dis.
- Gerrit Kouwenaar lijkt als Amsterdams
stadsjongetje een vreemde eend in de bijt.
In zijn jeugd bracht hij veel vakanties in
Bergen door en is er ook mee verbonden
door zijn broer David, aan wie hij een
gedicht wijdde dat in de bundel opgeno
men is: 'Een zondagmorgen aan de mid
dengeest'.
- Wie meer wil weten over H.C. ten Berge
en 'De jaren in Zeedorp' of over de
'Windveren ochtend' van Hans Tentije
'vanwege dit allesbehalve vervlogen hart
grondige Edenvindt in dit boekje bijdra
gen over hun werk
- Tenslotte schreef Sjoerd Kuyper een klei
ne geschiedenis van de Eerste Bergensche
Boekhandel, centrum van literaire activi
teiten, waar zoveel voetstappen van schrij
vers liggen, en die nationale faam ver
wierf door de literaire avonden in 'De
Rus'.
- Literaire wandel- en fietsroutes door
Bergen, samengesteld door Michael
Vaieton, sluiten het boekje af.
'Ik kon niet ophouden met lezen', zei een
Bergense tegen mij, 'op elke bladzijde
staat wel iets waarvan ik dacht: dat of die
ken ik; daar ben ik ook geweest. Ik heb
ervan genoten'.
Nic. van Roosendael
J.H. Schuurman, Vliegveld Bergen NH,
1938-1945. De Coogh, Bergen 2001, ISBN
90-75440-04-9. Tweede druk, prijs 74,49
33,80.
Het worden steeds minder Bergenaren,
die persoonlijk weet hebben van de aan
leg en het gebruik van het vliegveld in de
Bergermeer. Trouwe lezers van de
Bergense Kroniek hebben door enkele
artikelen al kennisgemaakt met dit
Bergens fenomeen, maar een allesomvat
tende bijdrage over dit vliegveld is tot nu
toe niet verschenen. Gelukkig is daar nu in
voorzien, omdat in mei j.l. het boek ver
scheen 'Vliegveld Bergen NH 1938-1945'.
Zo beknopt als deze boektitel luidt, zo
gedetailleerd is de informatie die het boek
bevat. Buiten dat gaat het ook om veel
meer dan het vliegveld Bergen. Wat te
denken van hoofdstuk 7, dat handelt over
het Marine-Lazarett in Heiloo en de execu
ties in Limmen als represaillemaatrege
len? Of bijvoorbeeld hoofdstuk 8, dat aller
lei feiten geeft met betrekking tot de oor
logshandelingen in heel Noord-Holland?
Kortom, de auteur heeft zich bij de
beschrijving van het vliegveld Bergen niet
beperkt tot het vastleggen van feiten uit
sluitend met betrekking tot die locatie.
Het boek bevat een duizelingwekkend
aantal feiten, variërend van gegevens over
de aangekochte grond, de op het vliegveld
gelegerde officieren en manschappen, het
aantal aanwezige vliegtuigen met al hun
technische specificaties en bewapening,
tot aan een overzicht van het maandelijks
stroomverbruik van het vliegveld in de
tweede helft van 1940. Dit alles is onder
bouwd met uittreksels uit rapporten en
processen-verbaal, met interviews, citaten
uit brieven, enzovoort. Het is soms ontroe
rend om te lezen hoe sommige nabe
staanden van omgekomen vliegtuigbe
manningen dankzij de naspeuringen van
Schuurman naar de laatste rustplaats van
hun echtgenoot resp. vader kunnen wor
den gebracht.
Het beeldmateriaal bestaat uit een
grote hoeveelheid tekeningen, plattegron
den en foto's. Van die foto's zijn er heel
wat afkomstig uit particulier bezit, en dat
maakt deze uitgave zo bijzonder. Dit laat
ste geldt zeker ook voor de grafische
vormgeving, die in handen was van 'onze'
Gustaaf Verburg. Hij heeft er een boek van
gemaakt dat gezien mag worden.
Het boek is voorzien van een goed
notenapparaat en een index op plaats- en
persoonsnamen, waarmee deze uitgave
vervolg bladzijde 60
59
