BERGEN KRANENBURGH
V v ve van NasfauVry-Heere van Bergen in
Kennemerland de Myl en in Middel-
harnis, &c. &c. &c.
zoo is 'T, hat Wy, na lngenö0men Advis
ban he öaex toe Bevoegdens, ertoe ten bec3oelte
faan öe tonnen ÖEE3E Heerlykheid tet Jagt gequa-
lificeerdensgen Alle en eett iegelyk tole flet 30U:
Stillen ben geenen toe öee3en 3ullen31'ett of go*
ren lzt$zn/ Jfoluttuien te toeeten 311500 't
Onzer tomnilfe gctamen bat bagcïgtto 500
ÖttlttTnA Onzen HuifeMB ERGEN al# .Hoffteede
ICR A N ENB U R G H jeet gtCTOte cjccegfen ge
tieuten toe geperpettecrt tooien lm veeie en di-
öectonntó gefttó/ omtrent hz boa^ty Huifen
toe In 't mtnfte te 3gn geguaïtfteexL
€nbe bat In aSeti opslgtr Ijet boojfy Wild geen
tótoaeme en ongeftoo^öe vryheid500 ter voort-
teelinge aï£ verblyftonnen $ZZbZlZ LimietenIBEEX*
her l£ geööenbe*
nen öe Limieten gier nae genoento te Jaeger
cfte Vliegen np eentgergartoe wild, 't 33 met
ORDONNANTIE
DER VRYHEID VAN
J A G T,
OMTRENT DE HUYSEN
BINNEN ZEEKERE BEPAALDE LIMIETEN;
Gearresteert den 20 Juny 1786.
AA7* Y Willem Lodewyk, Gra-
verfe Perfoonen, 300 in get vangen, rooven, fcliie-
ten en vernielen ftan UntaïïgS heel Haafen enanhet
loopend Wild ato OOÏf Ut 't vangenrooven Ett
fchieten ha 11 Patryfen, Faifanten, Sneppen, Eend
vogels en an&et vliegend Wilde 3 en öat ntet Hon
den StrikkenBustenBoogen Eli anderfintsJStEffl
tiat veele EH diverfe Perfoonen geil tOt HOg tOE OW
met losfe Honden te gaan of ryden, 3üitoEi* ÖOEX
"Honden. Netten. Strikken. BusfenBoosen, Vo-
Verbod op het jagen rond het Huis te Bergen en
Kranenburgh (detail), 20 juni 1786. Familie
archief Van Reenen, inv. nr. 90.
grote sommen geworden. Degenen, die
deze betalingen gedaan hadden, hoopten
natuurlijk wel tijdens de uitoefening van
de functie het geïnvesteerde bedrag ruim
schoots terug te kunnen verdienen. Er
ontstond een winstgevende handel in
overheidsfuncties. In de loop van de 17e
en zeker in de 18e eeuw kwam er steeds
meer kritiek op dit misbruik van de
publieke zaak voor particulier gewin.
Ook de heerlijke rechten kwamen onder
vuur te liggen. De heer alleen had het
jacht- en visrecht, had het recht op de
wind en daarmee dus op de molen. Om
graan te malen moest er betaald worden.
Zo waren er nog veel meer rechten. In
Frankrijk zelfs heel bizarre, zoals 'le droit
de grenouillage', het recht om kikkers tot
zwijgen te laten brengen.
De Franse Revolutie
In de Franse Revolutie van 1789 werd er
een einde gemaakt aan deze 'middeleeuw
se' toestanden. In de 'nuit des sacrifices'
van 4 augustus werden slavernij, horig
heid en heerlijkheid afgeschaft. Heerlijke
rechten en tienden werden afkoopbaar
gesteld. Bezitters van deze rechten vlucht
ten het land uit, vooral toen met geweld
geprobeerd werd de nieuwe orde door te
voeren en verzet daartegen te onderdruk
ken. Tijdens de periode van de Terreur
vielen er veel slachtoffers.
Wanneer de Fransen in hun Revo
lutieoorlog de Republiek der Zeven Ver
enigde Nederlanden in 1795 bezetten,
wordt ook hier de oude samenleving ver
nietigd. Een radicaal-democratische stro
ming kreeg in 1798 de overhand en voer
de een staatsregeling (voorloper van de
grondwet) door, waarin wordt bepaald:
'Alle eigenlijk gezegde Heerlijke regten
en Titels, waardoor aan een bijzonder
Persoon of Lichaam zou worden toege
kend eenig gezag omtrent het Bestuur van
zaken in eenige Stad, Dorp of Plaats,
worden bij de aanneming der
Staatsregeling zonder eenige schadever
goeding, voor altijd vernietigd.'
In Frankrijk hadden de radicalen drie
jaar de tijd om aan het oude systeem een
einde te maken. In ons land kregen zij
slechts een half jaar. De gematigden die
daarna de macht overnamen, hadden geen
belang bij een extreme uitleg van de
Staatsregeling. Op het platteland werden
de verhoudingen hersteld. In veel gevallen
werd de uitoefening van heerlijke rechten
weer ter hand genomen. Heerlijkheid zelf
was niet meer mogelijk. De nieuwe tijd
geest van volkssoevereiniteit, van vrijheid
en gelijkheid sprak daarvoor de bevolking
D
