Van de boekenplank
A.A. Veer
In het meinummer van het afgelopen jaar kon u in deze rubriek lezen over
het verschijnen van het boek 'De lange herfst van 1799; de Russisch-Engelse
invasie in polder en duin'. Deze uitgave werd in november 1998 ten doop
gehouden en kon vanwege de sluitingstermijn voor kopij niet eerder dan in
ons mei-nummer van 1999 worden opgenomen. Hetzelfde doet zich nu voor
met het boek 'Voorwaarts Bataven!; de Engels-Russische invasie van 1799'
van de schrijver Geert van Uythoven. Uitgegeven in het najaar van 1999,
kan de Bergense Kroniek u dit opnieuw niet eerder melden dan in het
meinummer van 2000. Dit verklaart de wat verlate boekbespreking.
Voorwaarts Bataven!; de Engels-
Russische invasie van 1799, G. van
Uythoven, Europese Bibliotheek,
Zaltbommel, 1999. ISBN 90-2881427-2,
prijs 49.
De auteur Geert van Uythoven kennen we
uit het derde hoofdstuk in het eerder ver
schenen boek 'De lange herfst een
hoofdstuk dat met name handelt over de
geleverde veldslagen. Van Uythoven, offi
cier in de Koninklijke Landmacht, is een
alom gerespecteerde autoriteit op het
gebied van militair-historische geschied
schrijving. Geen wonder dat nu van zijn
hand een afzonderlijke uitgaaf verschijnt,
toegespitst op het krijgskundig gebeuren
rond deze invasie.
In 'Voorwaarts Bataven schetst
Van Uythoven allereerst de politieke ach
tergrond en introduceert daarna de hoofd
personen. Vervolgens doet hij verslag
over de toestand van de betrokken legers.
Zo geeft hij per land een beschrijving van
de verschillende legeronderdelen, aantal
len manschappen, uniformen, bewape
ning, enzovoort, waarvan in tien bijlagen
nog een nadere uitwerking is gegeven. In
de daarop volgende hoofdstukken doet hij
gedetailleerd verslag van het verloop van
de strijd. Hij laat zien hoe de uitkomsten
afhankelijk kunnen zijn van toevallighe
den, en een aanvankelijk overwicht niet
altijd resulteert in overwinning. Het is een
bekend feit dat ons dorp bij al die veldsla
gen een rol van betekenis heeft gespeeld.
Dit weerspiegelt zich ook in de afbeeldin
gen.
'Voorwaarts Bataven is rijk geïllu
streerd en bevat, naast een persoonsregis
ter, een uitgebreide bibliografie van de
inval van 1799. Met deze tweede uitgave
kunnen we in elk geval vaststellen dat dit
krijgsgebeuren vanaf 1999 niet meer als
'vergeten oorlog' in de geschiedenis ver
der leeft. Dat is de verdienste van het her
denken, waaraan ook de Historische
Vereniging Bergen NH een bijdrage heeft
geleverd.
'Kerken in de Heerlijkheid; geschiedenis
van kerkgebouwen en kerkgang in Bergen
NH', F.D. Zeiler, R.K.Parochiegemeen
schap H.H.Petrus en Paulus/H.Benedictus
te Bergen NH, Bergen NH, 1999. ISBN 90-
9012575-2, prijs 29,75.
Aanleiding tot deze uitgave was het 75-
jarig bestaan van het tegenwoordige
gebouw aan de Dorpsstraat van de
rooms-katholieke parochie van de
H.H.Petrus en Paulus/H.Benedictus. Maar
de titel van dit boek maakt reeds duidelijk
dat het veel meer omvat dan de geschie
denis van het bewuste kerkgebouw. En
dat is verrassend!
Zoals we dat in andere publicaties
van hem gewend zijn, gaat de auteur ook
hier te werk met een degelijke, chronolo
gische aanpak van de geschiedenis. Met
een vlotte pen verhaalt hij over de plaat
selijke kerkgeschiedenis met alle daarbij
horende wetenswaardigheden. Zo lezen
wij over het mirakel van Bergen, de mini-
beeldenstorm in 1567, de kwestie van het
deelbrood, enzovoort. Bij die geschiedenis
van het deelbrood wordt 'en passant' het
raadsel opgelost waarom Fop Heynisz, de
schenker van het deelbrood had bedon
gen om zoveel missen te laten lezen voor
zijn eigen zielenheil.
Als sluitstuk van de gelijkstelling tus
sen katholieken en protestanten wordt in
1853 de bisschoppelijke hiërarchie her
steld. Maar de katholieke Bergenaren ker
ken dan allang niet meer in de schuilkerk
op Oostdorp, maar hebben in 1810 een
nieuw kerkgebouw laten zetten aan de
Dorpsstraat. In 1866-1867 verrijst, naast
het bestaande kerkgebouw, een nieuwe
kerk ter vervanging van het kerkgebouw
uit 1810. Dit herhaalt zich met de bouw
van de huidige Petrus en Pauluskerk in
1923-1924, een schepping van architect
J.C. Leijen.
Ook elders in het dorp vinden vanaf
het begin van de twintigste eeuw allerlei
kerkelijke bouwactiviteiten plaats. Zo ver
rijst in 1907 de kloosterkapel van de
Ursulinen aan de Loudelsweg, vinden er
kerkdiensten plaats in de kapel van huize
'Elim' aan de Breelaan (1909), het Vredes-
kerkje wordt gebouwd (1918), aan de Dr.
Van Peltlaan verrijst de Gereformeerde
kerk (1927) en op de hoek van de Dr. Van
Pelt-Prins Hendriklaan wordt het evangeli
satiegebouwtje 'Rehoboth' gesticht (1932).
Ook de tegenstellingen tussen de 'vrijzin
nigen' en 'rechtzinnigen' bij de Neder
lands Hervormde kerk komen aan bod,
evenals de restauratie van de Ruïnekerk
halverwege de twintigste eeuw. Het begin
van die eeuw luidt tevens de periode in
die zich laat aanduiden met 'het rijke
Roomse leven'. Ook daarvan geeft dit
boek getuigenis.
Het is verdienstelijk dat in deze uitga
ve zo uitvoerig wordt stilgestaan bij aller
lei ontwikkelingen op het Bergens kerkelijk
erf. Het verschijnsel van de plaatselijke
oecumenische beweging betekent daarom
een logische afsluiting van het boek
'Kerken in de Heerlijkheid'.
In de bijlagen staat waardevolle infor
matie over de vele kerkelijke gebouwen,
er zijn naamlijsten van pastoors en predi
kanten, enzovoort. Wel moet mij van het
hart dat het hoofdstuk 'Parochianen kijken
terug' zich als 'plaatjesboek' wat minder
goed verhoudt met de voorgaande hoofd
stukken.
Van bijzonder praktisch nut is tenslot
te de woordenlijst, waarin allerlei begrip
pen nader worden verklaard. Over de gra
fische vormgeving door plaatsgenoot
Gustaaf Verburg kan ik kort zijn: voortref
felijk! Ook uitgeverij De Coogh komt lof
toe voor deze uitgave. Ons dorp wens ik
toe dat vaker jubilea mogen worden ge
vierd met dergelijke tastbare gevolgen...
Het boek is te verkrijgen bij de plaatselijke
boekhandel en bij de pastorie, Dorpsstraat
22 te Bergen NH.
27
