Bouwkundige erfenissen
uit de Duitse bezettingstijd
gende taken uitgevoerd, zoals kleding- en
schoeiselreparatie. Achter dit gebouw
bevindt zich een schuilkelder, die bij een
eventuele luchtaanval onderdak moest
bieden aan het bedienend personeel. Van
hieruit was tevens een rechtstreeks pad
naar de Ncsdijk. De brede toegangsdeu
ren aan de Doorntjeszijde zijn door de
naoorlogse gebruikers aangebracht.
De voormalige Jan Hoogervorstkleuter-
school
De in februari 1999 gesloopte Jan Hoo-
gervorstkleuterschool had een mysterieus
oorlogsverleden. Het uiterlijk deed denken
aan een dependance van de Van Reenen-
school en voor het publiek heette het een
smeerstation voor legervoertuigen te zijn.
In werkelijkheid was het een stallings- en
afstelgebouw voor radiopeilwagens. Zeer
gespecialiseerd personeel trachtte met
deze voertuigen geheime zenders op te
sporen. Voor de illegaliteit een geduchte
tegenstander. Op de 3'Am brede en 5 m
hoge garagedeuren in de kopgevels waren,
ter camouflage, ramen aangebracht in
twee verdiepingen, zodat het uiterlijk op
geen enkele manier de indruk wekte dat
het hier om een militaire garage ging met
een zeer strategisch doel.
Het raadsbesluit van 28 november
1947 vermeldt de aankoop van het voor
malig smeerstation van de Duitse Weer
macht van het Bureau Oorlogsbuit voor
1.250. Dit gebouw werd bestemd om,
na een verbouwing op kosten van de ge
meente, te worden verhuurd aan de
Vereniging voor Volksonderwijs, afdeling
Bergen. Aan de hand van een ontwerp
van de heer T. van der Meijden is dit
gebouw tot kleuterschool verbouwd. De
naam Jan Hoogervorst Kleuterschool is
ontleend aan één van de voorvechters
voor het openbaar onderwijs in Bergen.
In 1957 is dit gebouw als Openbare kleu
terschool weer aan het bezit van dc
gemeente Bergen toegevoegd.
Bijzonder is dat dit gebouw, in tegen
stelling tot Doorntjes 22, zonder scherf-
vrije muren en overkapping, in de tradi
tionele Nederlandse bouwwijze is opge
trokken.
Huize Glory
Boven op het Russenduin is de toren van
Huize Glory, voorheen Bio Vacantieoord
en daarvóór woonhuis van de familie A.
Janssen, van verre af zichtbaar. Door de
toren met tweederde, ongeveer 7 m, te
verhogen had de bezetter op de Atlan-
tikwall een geweldig observatorium over
de wijde omtrek. Zo werd een duidelijk
stuk oorlogsverleden aan de skyline van
ons kustdorp toegevoegd. In 1957 is de
huidige bekroning bovenop de toren
geplaatst
Twee hand waterpompen
Door hun exotisch uiterlijk zou men niet
vermoeden dat de volgende objecten ook
een erfenis uit de jaren '40-'45 zijn. In een
wat oriëntaals aandoend koepelvormig
gebouwtje op dc vlakte Thabor ten noor
den van Bergen aan Zee in het Provinciaal
Duinterrein was een handwaterpomp
geslagen. De militairen die in de bunkers
in de nabijgelegen zeeduinen waren gele
gerd, konden van hieruit worden voor
zien van drink- en waswater. De pomp is
haast direct na de oorlog verdwenen. Op
het erf achter de boerderij De Fransch-
man bevond zich eenzelfde gebouwtje,
waarin de pomp nog jaren heeft gefunc
tioneerd, doch dat gebouwtje is inmiddels
gesloopt.
Hangar
Het laatste object in deze serie zal naar
mijn weten door velen nog nimmer ge
zien zijn. Het ligt dan ook ver van de
bewoonde wereld, achter het voormalig
vliegveld aan dc ringsloot van de Berger-
meer, nabij de Philistijnse molen. Het was
een verwarmd gebouwtje met plaats voor
één éénmotorige jager, een 'Einjager
Warmehalle'. Ter camouflage van deze
hangar moest gepleisterd terugspringend
metselwerk (de muren zijn 55 cm dik) de
vensters suggereren, met daarnaast pleis
terwerk als waren het de bijbehorende
luiken. Zelfs de strekken (ook wel hanen
kammen genoemd) boven de pseudoven-
sters ontbreken niet. Rond het gebouw
schijnen houten koeien en hoenders te
hebben gestaan om zo de indruk van
agrarisch gebruik te vestigen.Het gebouw
is nu wel als agrarische bergplaats in
gebruik, maar is door de tand des tijds
deerlijk aangetast.
Naar mijn mening zou hooguit laatst
genoemd gebouw het predicaat van
'monument uit het oorlogsverleden
'40/'45' verdienen. Een grondige restaura
tie is dan wel noodzakelijk.
De samenstelling van dit artikel is slechts
mogelijk geweest door de medewerking
aan interviews van vele oudere
Bergenaren, waarvoor mijn hartelijke
dank.
Wie weet...?
'Het pand van blz. 22, 6e jaargang nr. 1',
aldus schrijft Bergenaar Y. Elders, thans in
Franeker woonachtig, 'stond aan de Jan
Oldenburglaan, gaande in oostelijke rich
ting rechts. Het is m.i. niet meer als zoda
nig bestaand'. De heer Elders heeft gelijk.
Eline van Leeuwen, wonend in Amster
dam, schrijft: het is een twee-onder-één-
kap-woning aan de Jan Oldenburglaan,
gebouwd in 1919 en afgebroken ten be
hoeve van het 'Drieluik'. Evenzo correct is
de lange brief van Leo Leering in Agincourt,
Ontario, Canada. Hij woont daar al ruim
40 jaar, maar kent zijn Bergen nog als de
beste.
Ook Th.J. Brommer uit Bergen weet de
redactie een aantal bijzonderheden te mel
den. Hij besluit met de bemerking dat hij
er zich enorm om heeft vermaakt dat dit
'raadsel' werd opgenomen. Immers de
bron voor zijn bijzonderheden is de
Bergense Kroniek van november 1995.
Daarin staat op bladzijde 43 in de rubriek
Toen en Nu hetzelfde pand uitvoerig ver
klaard! 'Ik vrees dat de eindredacteur even
niet goed heeft opgelet', zegt de heer
Brommer. En zo is het.
Toch maar de volgende opgave (nog
niet eerder in de Kroniek gepubliceerd).
Wie weet bijzonderheden te melden over
hetgeen op de bijstaande foto wordt
getoond. Als u eens goed rondkijkt in het
dorp, niet ver uit het centrum, kunt u
althans het huis zeker vinden. Uw ant
woord graag per brief aan het redactie
adres, zie voorin de Kroniek.
54
