Namen noemen aan Zee
Bert Buizer en Frits David Zeiler
Over de achtergrond van straatnamen in Bergen aan Zee
•J ergen aan Zee is maar klein; er zijn
dus maar weinig straten en pleinen te
benoemen. De gemeenteraad kent de
namen toe en vaak volgt zij daarbij voor
stellen, zoals blijkt uit de inleiding. In de
eerste levensfase van Bergen aan Zee tot
aan de Tweede Wereldoorlog was het
vooral de familie Van Reenen die de
namen voorstelde. Ook de naoorlogse
benoemingen zijn afkomstig van de
Bouw-Exploitatie-Maatschappij Bergen
aan Zee, de werkmaatschappij van de Van
Reenens. Op grond van kaartmateriaal en
gemeenteraadsbesluiten is het vrij eenvou
dig om de benoemingen te dateren, waar
bij moet worden aangetekend dat de
wegen in Bergen aan Zee in de vroegste
periode zogenaamde 'eigen wegen' waren
en niet onder de verantwoordelijkheid
van gemeente of provincie vielen.
De vernoemingen
Evenals in tal van andere gemeenten is het
niet moeilijk om ook in Bergen aan Zee
categorieën van namen te onderscheiden.
Vanwege de kleinschaligheid van het dorp
heeft dit echter niet geleid tot echte vogel-,
bomen-, schilders- en zeeheldenwij ken,
om maar wat voorbeelden te noemen. We
kunnen de volgende categorieën - ook al
omvatten deze soms maar één naam -
onderscheiden: namen van personen,
namen van planten en dieren, namen naar
functie en namen ontleend aan in de om
geving voorkomende veldnamen diver
sen. In deze volgorde willen we de ach
tergronden van de straatnamen eens langs
lopen.
Naar personen vernoemd
De Baan van Ravenhorst is vernoemd
naar Mees Ravenhorst, die vanaf 1907 met
zijn vrouw Neeltje de eerste vaste bewo
ner van het dorp was.'Baan' slaat op het
voormalige rangeer- en stationsterrein van
de tramverbinding met Bergen.
De Bakhuisduintjes tussen Julianalaan
en Witteweg, oorspronkelijk de lage
duintjes van het zuidwestelijke deel van
het Engelse Park, zijn naar Albert Willem
Bakhuis vernoemd. Onder zijn toezicht
kwamen onder andere het Parnassiapark
en de uitvoering van het stratenplan tot
stand.
Het Dal van Haasbroek - de duinvallei
omsloten door de Julianalaan, de Rehbock-
weg en de C.F. Zeilerboulevard - ontleent
zijn naam aan Dirk Haasbroek, boekhou
der in dienst van de N.V.Bouw-Exploita-
tie-Maatschappij Bergen aan Zee (BEM).
Nog niet zo lang geleden werden de
schrijvers van dit artikel benaderd om
suggesties aan te dragen voor drie nieuwe
straatnamen in Bergen aan Zee. Immers,
de uitvoering van het bestemmingsplan
'Engelse Park en omgeving' bracht de
aanleg van deze nieuwe straten met zich
mee. Je moet dan nadenken over zaken
zoals herkenbaarheid, karakter en achter
grond van straatnamen. Inmiddels zijn ze
al een beetje ingeburgerd: de Baan van
Ravenhorst, de Bakhuisduintjes en het Dal
van Haasbroek. De keuze van deze namen
is verantwoord in het themanummer
'Bergen aan Zee 90 jaar' van de Bergense
Kroniek, juni 1996. Thans volgt een over
zicht van 'namen aan Zee'.
13 juli 1948: Nan Zeiler Itoen nog Lenietje) opent
de C.F. Zeilerboulevard geassisteerd door haar
moeder, burgemeester Huygens en mevrouw
Schuddeboom (coll. F.Zeiler, Bergen).
De realisatie van de tramverbinding met
het achterland - in 1909 - was voor de
stichters van Bergen aan Zee een absoluut
hoogtepunt. Dit uit zich onder andere in
de vernoeming van maar liefst drie direc
tieleden van de Hollandsche IJzeren
Spoorweg Maatschappij. A.K.P.F.R. van
Hasselt (voorzitter van de raad van admi
nistratie, 1893-1908), ir. J.A. Kalff (direc
tielid 1913-1916, daarvóór lid van de raad
van administratie; lid van de raad van toe
zicht van de BEM) en jhr.mr. W.F. van
der Wijck (voorzitter van voornoemde
raad, 1908-1913) vielen de eer te beurt
zich vernoemd te zien in twee wegen en
een plein.
Drie vertegenwoordigers van het
bankwezen, die een prominente rol speel
den in de BEM, kregen eveneens een
straat toebedeeld: mr. D.H.W. Patijn
(bestuurslid BEM) en de heren Rehbock
en Verspyck.
De Julianalaan is vernoemd naar prin
ses Juliana (30 april 1909); tevens schon
ken de heer en mevrouw Van Reenen een
stuk duinterrein aan koningin Wilhelmina
voor de eventuele bouw van een villa te
Bergen aan Zee. Ter plaatse verrees pas
veel later het flatgebouw 'Julianaduin'.
Pier Pander (1864-1919) was een neo-
classisistisch kunstenaar, wiens nalaten
schap berust in het naar hem vernoemde
museum in Leeuwarden. Het feit dat hij
de eerste Nederlandse badgast was, vorm
de de aanleiding om een straat naar hem
te vernoemen. Overigens kan dit feit niet
worden bevestigd door bronnenstudie.
Daaruit blijkt (Verslagenboek 1, archief
BEM) dat mevrouw Quarles van Ufford
uit Maarssen de eerste badgast zou zijn
geweest.
De Paulineweg, die vóór de Tweede
Wereldoorlog voor het gedeelte Zeeweg -
Parkweg de naam Van Edenstraat droeg,
is de enige straat in Bergen aan Zee die
naar een lid van de familie Van Reenen is
vernoemd. Op 5 oktober 1867 werd als
zevende kind - er volgden er nog vijf -
'op Westdorp' geboren Pauline Johanna,
dochter van mr. Jan Jacob Henricus van
Reenen (van beroep 'grondeigenaar') en
Wilhelmina Jacoba Rendorp. Op 3 janu
ari 1904 doen Jacob van Reenen en
Joachim van Reenen aangifte van het
daags daarvoor overlijden van Pauline
Johanna 'in den ouderdom van zesender
tig jaren'. Ze woonde op het moment van
overlijden in bij Jacob van Reenen en
Maric Völter op Huize Kranenburgh.
Als laatste naar een persoon vernoem-
37
