Woordenlijst
Aristocratie
regering gevormd door aanzienlijke
families.
Artillerie
geschut en bedieningspersoneel daarvoor.
Baljuw
ambtenaar die belast was met de hoge of
criminele rechtspraak. Werd benoemd
door de Heer van Bergen.
Bataafse Republiek
Nederlandse Staat vanaf de ondergang
van de Republiek der Verenigde
Nederlanden (1795) tot de stichting van
het Koninkrijk Holland (1806).
Bataafse revolutie
staatkundige omwenteling waarbij
Stadhouder Willem V naar Engeland
vlucht en in het gehele land patriottische
besturen aan de macht komen.
Bataven
burgers van de Bataafse Republiek.
Bataljon
deel van een regiment, onderverdeeld in
compagnieën.
Batterij
artillerie-afdeling, bestaande uit enige
vuurmonden met manschappen, paarden,
munitiewagens en dergelijke.
Biersteker
groothandelaar in bier.
Brigade
legerafdeling bestaande uit enige (meestal
twee) regimenten.
Bureaucratie
heerschappij van de ambtenaren, het star
vasthouden aan ambtelijke maatstaven.
Burgersociëteit
groep patriotse burgers, tussen 1795 en
1798 toezicht houdend op het beleid van
de municipaliteit en daar invloed op uit
oefenend.
Cathechismus
leerboek waarin de leer van de kerk in
vraag en antwoord wordt uiteengezet.
Cavalerie
ruiterij.
Charge
aanval door de ruiterij.
Chirurgijn
heelmeester.
Compagnie
onderafdeling van een bataljon onder
leiding van een kapitein.
Conscriptie
verplichte inschrijving en loting voor de
krij gsdienst.
Constituerende Vergadering
Nationale vertegenwoordiging die op
17 maart 1798 de ontwerp-grondwet
goedkeurde.
Constitutie
grondwet of staatsregeling.
Continentaal stelsel
stelsel van maatregelen door Napoleon
ingevoerd om het vasteland voor
Engelands handel te sluiten.
Departementaal bestuur
bestuur van het departement (gewest) vol
gens dc in de grondwet van 1798 vastge
stelde grenzen. Bergen viel onder het
departement van Texel, dat zijn zetel in
Alkmaar had.
Detachement
afdeling of groep soldaten voor een
bijzondere taak afgezonderd van hun
eenheid.
Didactisch
onderwijzend.
Dominantie
overheersing.
Eskadron
ruiterafdeling van ongeveer 150 man.
Federalisten
voorstanders van een federatieve staats
structuur, degenen die in de Nationale
Vergadering de historische gewestelijke
zelfstandigheid wilden handhaven.
Franse tijd
periode van de val van de Republiek
(1795) tot de komst van koning Willem I
(1813), te verdelen in de Bataafse tijd
(1795-1806), het Koninkrijk Holland
(1806-1810) en inlijving bij Frankrijk
(1810-1813).
Gecommitteerde
gemachtigde, lasthebber.
56
