over het slechte gedrag van de Franse
troepen. 'De Trouppes leven alhier niet
als onse Bondgenooten en Vrienden, maar
volstrekt als off dezelve als Vijanden hier
verschenen zijn'. Ook worden de leden
van de municipaliteit voortdurend bele
digd. Koeien en schapen worden geroofd,
geslacht en opgegeten. De militairen ste
len van alles (geld, goud, zilver), kasten
worden opengebroken. Ook drank en
inboedel zijn niet veilig.
Dezelfde dag stuurt het Departemen
taal Bestuur van Texel de municipaliteit
een schriftelijk antwoord waarin een en
ander wordt bevestigd. Toegezegd wordt
tevens dat deze klachten zullen worden
doorgegeven, met verzoek om actie, aan
het bewind van de Bataafse Republiek en
aan generaal Brune. Deze brief komt op
18 september aan en wordt nog dezelfde
dag besproken in de gebruikelijke verga
dering tussen 19.00 en 21.00 uur.
De strijd op 19 september
Deze beschrijving van het verloop van de
strijd beperkt zich tot wat er in Bergen
voorvalt. De aanval op Bergen wordt uit
gevoerd door de zogenaamde rechter
colonne, bestaande uit 9000 Russen
(8 bataljons infanterie, een eskadron lichte
dragonders, 400 jagers, 20 kozakken) als
mede 2500 Engelsen (een bataljon infante
rie en 2 eskadrons lichte dragonders).
Deze rechter colonne staat onder bevel
van de Russische generaal Herman. In
Bergen zijn op dat moment 1929 militai
ren ingekwartierd, Fransen en Bataven
(Nederlanders).
De Russisch/Britse krijgsmacht krijgt
als opdracht tussen de kust en de Alk-
maardervaart (het huidige Noord-Hol
lands Kanaal) zuidwaarts te trekken met
als einddoel van die dag Bergen in te
nemen. Het tijdstip van de aanval is vast
gesteld op 4 uur 's morgens. De Russische
eenheden zetten echter al om 3 uur de
aanval in langs de Slaperdijk bij Hargen.
In het donker rukken ze snel op, maar de
uiterst slechte coördinatie van de bevel
hebbers en het te grote 'enthousiasme' bij
de Russische legereenheden veroorzaakt
een complete chaos. Door eigen vuur
sneuvelen binnen korte tijd tientallen sol
daten en raken er eveneens tientallen
gewond.
Om 4 uur, de afgesproken tijd, rukken
de Engelsen op. De Russische colonne
vecht al een uur aan één zijde ongedekt.
Ondanks zware verliezen worden de dor
pen Groet en Schoorl ingenomen. De
Fransen en Bataven trekken zich terug op
Bergen en Alkmaar. Tegen 8 uur wordt
Bergen ingenomen. De Fransen en
Bataven zoeken een goed heenkomen in
de bossen rondom het Oude Hof, bij de
Buerweg en het Bergerbos.
De Russische soldaten plunderen het
dorp; geen huis is veilig. Ook het Franse
oorlogsmagazijn (de huidige winkel van
de firma Geerts) met zijn voorraden,
waaronder wijn en sterke drank, is een
dankbare prooi. De Russen verzuimen,
door de verwarring van de diverse leger
onderdelen en het drankmisbruik, een
adequate verdediging op te zetten. De
Franse opperbevelhebber, generaal
Guillaume Brune, laat vanuit Alkmaar,
Koedijk en Egmond versterkingen naar
Bergen opmarcheren. Die bestaan uit drie
Franse halve brigades, een Bataafse halve
brigade en een regiment huzaren. Samen
met de in de vroege ochtend gevluchte
Fransen en Bataven worden de Russen en
Engelsen door verwarring en gebrek aan
munitie alsnog verslagen.
Legeraanvoerder generaal Herman
wordt met zo'n 1275 soldaten gevangen
genomen. De overige Russen en Engelsen
vluchten hals over kop richting duinen en
bossen.
Door deze onverhoedse tegenaanval
zijn er ruim 1800 doden en vermisten
onder de Russen en Engelsen te betreuren.
'De bataille van
Bergen den
19 September 1799'.
De strijd tussen ener
zijds Engelse en
Russische troepen en
anderzijds Franse en
Bataafse troepen.
Op de achtergrond in
het midden de
Ruïnekerk. Ets door
C. Brouwer naar
J.A. Langendijk,
1800. Foto Gemeente
Archief Alkmaar).
1111
ifcsBSwsB»*.-
43
