Meer dan 34 jaar was Jan Smit Jzn. actief als brandweerman. Het gemeentebestuur
verleende hem een herdenkingspenning (foto: Trees Staarink-Bruinsma).
Het kleppen van de klok
Van oudsher werd overal de kerkklok
geluid voor het aankondigen van bijzon
dere gebeurtenissen als een huwelijk of
overlijden. Daarnaast werd de kerkklok
ook gebruikt als waarschuwing voor een
naderend onheil, als alarmsignaal. In
Bergen was dit niet anders, zodat in geval
van brand de klok werd geklept door een
brandweerman. Maar de technische voor
uitgang maakt het in het begin van deze
eeuw mogelijk op een stillere manier
alarm te geven. Natuurlijk gaat het
Bergense korps mee in deze ontwikke
ling, maar blijkbaar heeft dit niet het
gewenste resultaat. In de vergadering van
brandweerlieden van 13 november 1925
wordt namelijk besloten het vroegere
brandkleppen weer in te voeren, omdat
de brandroepers niet voldoen. Nog in
1936 schrijft burgemeester Van Reenen
aan zijn collega in Castricum dat in
Bergen de brandweer wordt gewaar
schuwd door het kleppen van de klok.
Als dan in 1942 opnieuw de overstap
naar de moderne tijd wordt gemaakt,
gooit de materiaalschaarste roet in het
eten. Bij Siemens in Den Haag plaatst het
gemeentebestuur een bestelling voor een
alarminductor 270) en 20 brandalarm-
schellen 640). En ondanks dat Siemens
al 110 kg blank koperdraad heeft gereser
veerd blijft de levering uit, zodat de order
wordt geannuleerd. Als voorlopige oplos
sing voor de alarmering wordt het tele
foontoestel van het Burgerlijk Armbe -
stuur (nummer 2241 ten name van wet
houder Den Das) gevorderd.
Commandanten op rij
Bij de oprichting van de vrijwillige brand
weer op 4 januari 1895 presenteert zich
een aantal inwoners, dat met elkaar de
taken al heeft verdeeld. De meest in het
oog springende taak is natuurlijk die van
hoofdcommandant, later opperbrand-
meester resp. brandweercommandant
genoemd. Dat waren tot 1947 de volgen
den:
1895-1904 J. Oldenburg
1904-1918 C.F. Blankendaal
1918-1927 C. Meijer Sr.
1927-1947 J. Smit Jzn.
De laatste algemene vergadering van vóór
de oorlog vond plaats op 6 oktober 1938
's avonds om 8 uur in 'Café Oldenburg'.
De notulen ervan werden op 20 december
1945 goedgekeurd! Het zou nog tot 1947
duren voordat de reorganisatie en verjon
ging van de vrijwillige brandweer
onder J.P. Blauw plaats vond.
Geraadpleegde bronnen
Oud archief Bergen NH 1464-1813,
inv.nrs. 3, 4, 6, 8, 241 en 242.
Secretariearchief Bergen NH 1811-1921,
inv.nrs. 147, 148, 496, 497, 503.
Stukken nog over te brengen naar secreta
riearchief gemeente Bergen NH 1811-
1921, inv.nrs. 68 t/m 76.
Secretariearchief 1922-1969, inv.nrs. 1107
t/m 1121.
Archief van de Alkmaarse Vrijwillige
Brandweer 1879-1949.
De rode haan kraait
Een artikel over de brandweer moet vergezeld gaan van een opsomming van branden.
Liefst imposante branden. Die waren er genoeg in Bergen, zoals overal het geval is.
Helaas geven de vermeldingen niet altijd de nodige bijzonderheden. Daarom is wat hier
volgt slechts een greep.
1852 bosbrand in de duinen, huis afgebrand,
1865 school met onderwijzerswoning op het Woud,
1881 woning voor twee gezinnen,
1884 boerderij Gerrit de Waard, door bliksem,
1888 boerderij en arbeiderswoning,
1891 boerderij in de Bergermeer,
1893 boerderij in de Bergermeer, door bliksem,
boerderij en woonhuis, door onbekende oorzaak,
1896 molen Philisteinse polder,
1903 boerderij De Franschman,
boerderij van P. Zwakman aan de Groeneweg,
1913 boerderij J. Schut op Zanegeest,
1918 boerderij P. Zwakman Dzn. aan de Heerenweg, door bliksem,
1922 boerderij C. Schoen in de Bergermeer,
drie villa's van architect P.L. Kramer in het park Meerwijk,
1929 atelier Leo Gestel aan de Sint Antoniusstraat,
1936 boerderij C. Leijen in Zanegeest, door bliksem een vuurbal in schoorsteen,
1942 woonhuis a/d Prinsesselaan 17,
schoolgebouw BSG Rondelaan, scherven luchtdoelgeschut,
barakkenkamp Duitse Wehrmacht Breelaan, neerstortend vliegtuig,
woonhuis J. de Haan, Studler van Surcklaan, afweergeschut,
1943 26 juni stort een vliegtuig neer; de klok mocht niet worden geklept!.
9
