vooroever en een verhoogde stormvloed-
frequentie dit proces veroorzaakten. In de
duinen bij Haarlem en op het Hoogoven
terrein bij IJmuiden zijn aanwijzingen
gevonden dat de 'zandzee' van de Jonge
Duinen in verschillende perioden plaats
vond. De jongste stuivingsfase in dit ge
bied vond vóór de 17e eeuw plaats. Deze
zogenaamde paraboolduinenfase is door
begroeiing vastgelegd; op de huidige
topografische kaarten is deze morfologie
goed zichtbaar.
In de kalkarme duinen, zoals het
Schoorlse duingebied, was de vegetatie
zeer arm, waardoor het verplaatsen van
zand door middel van verstuiving pas in
de 20e eeuw tot staan werd gebracht door
de aanplant van dennen.
Wat de zeegaten betreft kan het vol
gende gezegd worden: kort na de
Romeinse tijd begon het oer-IJ te verlan-
den; in de Vikingtijd (700 - 1000) was er
vermoedelijk nog een klein ondiep zeegat
dat in ieder geval na de 10e eeuw dicht-
stoof met jong duinzand.
De oude Rijnmond functioneerde nog
tot ongeveer 1150 na Christus, kort daar
na sloot de stuiving van het Jonge Duin
ook deze riviermond af. In de kop van
Noord-Holland ontstaan echter nieuwe
zeegaten. In de 9e en 10e eeuw werd het
zeegat van de Zijpe gevormd en in de 12e
eeuw het Heersdiep en het Marsdiep.
Kustafslag
Vanaf de vroege middeleeuwen (500 -
800) treedt langs de gehele kust erosie op.
Zoals vermeld sluit het zeegat van het
oer-IJ, verzandt de Oude Rijnmond, ter
wijl in de kop van Noord-Holland drie
nieuwe zeegaten ontstaan. Hoeveel de
kust in deze periode landinwaarts is ver
plaatst is slechts fragmentarisch bekend.
Pas na 1850 heeft Rijkswaterstaat bij elke
km strandpaal de kustaanwas en -afslag
gemeten, waaruit blijkt dat de kustafslag
in onze regio zeer hoog is. Vóór die tijd
zijn slechts enkele gegevens uit onze regio
bekend.
Door H. Schoorl (2) is de afslag van
het dorp Egmond aan Zee in een studie
weergegeven. Hieruit blijkt de grote kust-
teruggang tussen 1664 en 1940 {afb.4).
Een ander voorbeeld van kusterosie in
onze regio is de locatie Hondsbossche
Zeewering. De huidige locatie kwam in
1792 tot stand en was landinwaarts gele
gen. Heden steekt de Hondsbossche Zee
dijk als een bult zeewaarts uit, noordelijk
en zuidelijk van de dijk is de kustlijn door
grote erosie landwaarts verplaatst.
Afb. 4. Het voormalig dorp Egmond aan
Zee en de kustafslag. Kustlijnen: A. 1664/
1665, B. 1679, C. 1714, D. 1717, E. 1864, F.
circa 1940.
Afb. 5. Kustafslag in Bergen aan Zee tot
aan het trottoir van de C.F. Zeilerboulevard
na de storm van februari 1990. Op het
strand is een veenlaag met een ouderdom
van 500 jaar vóór Christus bloot komen te
liggen (foto Rijkswaterstaat, afd. Noordzee).
31
