Placaten vanden tvoaelfden October \6i^>en feïentiendenfulij l6fó,geë-
m.p. van de graaf De toelating van priesters in Bergen
REDERICK HENDRICK by
n ppP der gratie GodrsPrince van Orangien,
igjpsé Gravevan Naiïau, Catzenellebogen,
VyandenDietzLingenMeurs, Buyren, Leer
dam,&c. Marquis vander Veer en Vüffingen,Hee-
reende Baron van Breda, der Stadt Grave, ende
vanden Lande van Cuyck Dieft, Grimbergen,
Herftal, Warneftong, Cranendonck, Arlay,No-
feroySint Vijth ,Daefburgh, Polanen, Willem-
ftadt, Nyervaert, Yflelfteyn, Sint Maertenfdijck,
GeertruydenberghChafteau Regnardde Hoo-
ge ende Lage Swalu\ve,ende van Naeltwijck,Erf-
Burchgrave van Antwerpen ende van Befan^on,
Erf Maerfchalckvan Hollandt, Gouverneur, Ca-
piteyn Generaelende Admiraelmitfgadersden
PreftdentendeRaeden over Hollandt Zeelandt
ende Weft-Vrieflandt. Allen den geenen die de-
fen fullen fien ofte hooren lefenSaluy t. Alfoo
by dagelijckfche experientie bevonden wertdat
de Placaten by de Overigheyt der Landen geëma
neert jegens het gaen ter Miffie ende vordere ex
ercitie vande Paufelijcke Religiedagelijcks wor
den ghetravenieert. S O O IS T dat wy inden
name ende van wegen de voorfz Hooge Overig
heyt allen Ingefetenen der voorfz Landenals
noch laften ende ordonneren hen nae den inhou
den vande felve Placaten (die by defen gehouden
werden voor gerenoveert) pun&uelijcken te re
guleren op de pene daer inne begrepen. Ende
werdt oock eenen yegelijcken ten overvloet by
defen verwittigt, gene Huyfen alhier inden Hage
te zijndie in reguard vande voorfz Ingefetenen
daer toe eenige vryheyt hebben. Ordonnerende
midts dien allen Officieren die 't felve eenichfints
aengaet daer op te letten, ende jegens de Contra-
venteurs te procederen in conformité ende vol
gende de voorfz Placaten. luthoriferen mits de-
jen den Eer/len Deurwaerder vande Kamere vanden
/elven Rade alommedaer men geu.>oonlij eken is.publica
tie te doendefen te publiceren. Gedaen inden Hage,
denfeventienden Julij 1645. Inkennifievanmy,
ende was geteeckentC. Rollandt.
Th.J. Brommer -
Dat na de kerkhervorming van de zestiende eeuw de uitoefening van de rooms-katholieke
godsdienst in de Noordelijke Nederlanden aanzienlijk in het gedrang is gekomen, is alge
meen bekend. In de periode 1590-1702 was hij officieel verboden. Door middel van zoge
naamde plakkaten, openbaar aangeplakte bevelschriften, regelde de overheid wat op dit
gebied was toegestaan en - vooral - wat verboden was. De 'paapse' eredienst verdween
door deze verordeningen uit het zicht van het openbare leven. Bedevaarten en processies
waren verboden en de gelovigen kwamen in schuilkerken samen om de H.Mis te vieren.
De zielzorg werd door rondtrekkende priesters uitgeoefend. Geleidelijk legden de Hol
landse regenten zich echter neer bij de onuitroeibaarheid van de katholieken. De toleran
tie won het van de godsdiensttwisten en priesters mochten vast verbonden zijn aan een
statie, een parochie. Ze werden daartoe door de plaatselijke overheid onder voorwaarden
'geadmitteerd', dat wil zeggen toegelaten.
In Bergen was na twee eeuwen Refor
matie de bevolking nog steeds in meer
derheid katholiek. In het Rijksarchief te
Haarlem bevindt zich een aantal stukken
betreffende de toelating van katholieke
priesters in Bergen Onder andere de
volgende uit 1720.
'Wij, Adriana Eleonora van
Teijlingen, vrouwe Douairière van de
Vrije Heerlijkheid Bergen in Kennemer-
land (2), doen te weten dat alsoo na het
afsterven van ]an Otto Wilmes, in zijn
leven in qualiteit van Roomsche priester
binnen onze Voorsz. Heerlijkheid bij toe
lating geadmitteerd, onse Roomsche
lngesetenen ons zeer ootmoedig gesmeekt
en versogt hadden dat het ons mogte
behaagen haar te permitteren ende toe-
laaten een ander priester in plaatse van
den overleeden te mogen beroepen en om
daartoe den persoon van dhr. /fohannesj
Nanning, geboortig uit 's Graveland en
zijnde een soogenaamde seculier priester,
als een seedig en vreedsaam persoon had
den voorgedragen.
Wij haar seer ootmodig versoek niet
hebben willen afslaan, maar geconsenteert
en toegelaaten, gelijk wij consenteren
ende toelaaten mits dezen, dat tot wee-
derzeggens toe en nader goeddunken
voornoemden hr. J. Nanning als seculier
Roomsche Priester de Roomsche kerke
lijke dienst binnen onze voorsz. vrije
Heerlijkheid van Bergen zal mogen oeffe-
nen en waarnemen, dog onder beding van
zig niet alleen seedig en vreedsaam te zul
len gedraagen maar ook de leeden van
zijn gemeenschap tot onderhouding van
vroede (wijze) en goede Harmonie met
onse andere Ingeseetenen sorgvuldig te
sullen vermaanen, en voornaamentlijk
alle de Plaecaaten en Reglementen van de
Staaten deser Landen op het stuk der toe-
gelaate Oeffenmgen der Roomsche Kerke
lijke dienst, aireets geëmaneert (reeds
daaruit voortvloeiende) als nog daarna te
emaneren (uit hoofde van nieuwe veror
deningen) wel en stiptelijk te zullen obser-
veeren en doen observeeren.
Tot een blijk van dese onse provisio-
neele consent en toelaating, hebben dese
acte van Admissie met ons eijgen hand
onderteekent, en er het cachet (zegel)
onser Waapen opgedrukt.
Actum tot Bergen in Kennemerland
op den 19 October 1720.'
Uit het Groot-Piacaetboeck, vervattende
(enz), door Mr. Cornelis Cau, Den Haag,
1644, deel II.
tnaneert tekens het gaen ter MiJJe, ende andere Paufelijcke exercitïenGY.
14
