Frits Zeiler I Herinneringen aan drie leraren
Nogmaals de Beemster-ULO in het zoeklicht
Het interessante artikel van Th.J. Brommer in het nummer van november 1994 riep oude
herinneringen bij mij op. De schrijver heeft de leraren Leistra en Schuil meegemaakt, dat
was dus in het begin van de jaren dertig. Zelf was ik op deze school in de jaren 1925/27
en uit die tijd kan ik een paar aanvullingen geven.
Een school met sfeer
Karei Colnot, die in hetzelfde november
nummer zijn jeugdherinneringen vertelt,
denkt niet met zoveel genoegen aan de
school terug, behalve dan - maar hoe kan
het ook anders - aan de lessen en excur
sies van Bert Schuil. Mijn indruk was een
andere: ik vond het een heerlijke school.
Niet alleen om de lessen, maar ook om
het gebouw, dat toen gloednieuw en
modern was (welk een verschil met de
lagere school aan de Schoolstraat/Ruïne
laan), vol licht en kleur. Als ik mijn ogen
sluit, voel ik mij nog in de schoolbank
zitten, schrijvend aan het werk, in een stil
lokaal met de zon door de open ramen en
buiten ook stil, behalve de tonen van het
draaiorgel dat langzaamlangs de Kruisweg
rijdt met het nu vergeten liedje: 'O Kath-
arina, jij krijgt de bons, ik ga naar China'.
Uitgebreid lager onderwijs
In het artikel van Brommer wordt al
opgemerkt, dat na de invoering van de
'Lager-onderwijswet 1920' in de jaren
twintig de ULO nog gerekend werd tot
het lager onderwijs, anders dan de tegen
woordige Mavo, die deel is van het voort
gezet onderwijs. Dat kwam niet alleen tot
uiting in de titel van de leerkrachten, die
toen onderwijzer heetten en geen leraar,
maar ook in de benaming van de leerja
ren: in plaats van eerste, tweede en derde
klas spraken wij in mijn jaren nog steeds
over de zevende, achtste en negende.
Maar toch was er al een klein verschil in
rang: terwijl de onderwijzers van de lage
re school nooit anders dan 'meester' wer
den genoemd, heetten ze op de ULO
'meneer'. Niemand zou het in zijn hoofd
halen om te spreken van meester Baretta,
zoals hij nog had geheten toen hij hoofd
was van de lagere school!
Drie leerkrachten
In de jaren waarover ik hier spreek had de
school maar drie leraren (pardon: onder
wijzers). Daarnaast was er nog wel een
juffrouw voor de handwerklessen, maar
die zagen we als jongens natuurlijk nooit.
Brommer steekt terecht de loftrompet
over Baretta. Die was een begenadigd
docent. De discipline in de klas berustte
helemaal op zijn natuurlijk overwicht: een
streng woord had hij nooit nodig, en
boos heb ik hem nimmer gezien. Daarbij
had hij een goed gevoel voor humor. Hij
wist veel meer dan de doorsnee-onderwij
zer van zijn tijd, en kon dat op de leerlin
gen overbrengen. Zo heeft hij mij, tijdens
de 'achtste' klas, met bijlessen Latijn
klaargestoomd voor de overstap naar het
gymnasium. En hij had kennelijk ook zelf
plezier in het vak. Bij zijn afscheid in
1957 is nog opgehaald dat men hem des
tijds had gepolst voor een baan als inspec
teur van het lager onderwijs,maar dat hij
daarop nee had gezegd omdat hij liever
voor de klas stond.
De tweede leerkracht, Kamermans,
was niet zo'n veelzijdige figuur. Maar hij
was wel grondig. De geschiedenis van de
Franse revolutie behandelde hij niet aan
de hand van een boek, maar op dictaat:
iedere les een stukje, als een spannend
vervolgverhaal. Zijn boekhoudlessen
waren droog, maar degelijk: ik heb er
vandaag de dag nog profijt van. Na zijn
pensioen in 1959 is hij in dat vak privéles-
sen en cursussen blijven geven: een hele
generatie Bergense winkeliers is door hem
opgeleid voor het middenstandsdiploma.
Tot op hoge leeftijd - hij werd ruim
negentig - is hij actief geweest. De bij
naam 'kale Jan' werd in mijn tijd nog niet
gebruikt: onze klas kwam niet verder dan
'Kamerolifantje'.
De derde man was Ter Brugge, af
komstig uit Dedemsvaart, die onder meer
Nederlandse taal en Duits gaf, de Duitse
lessen op een zeer moderne manier, waar
bij iedere leerling het eigen tempo kon
bepalen. Waar het in de lessen te pas ge
bracht kon worden, waarschuwde hij de
leerlingen voor de gevaren van alcoholge
bruik. Ook gaf hij de eerste, nog simpele
Bij het afscheid van meneer Baretta in 1959 werd hem door een comité van oud-leerlin
gen een televisietoestel aangeboden. Toen een formidabel geschenk! Links op de foto de
heer en mevrouw Baretta, daarnaast W.C. Kofman. Rechts de leraar J.J. Kamermans en F.
Zeiler. Waarschijnlijk werd de foto genomen door mevrouw Zoll, die eveneens lid was van
de af scheidscommissie (foto-archief Piet Mooij, Bergen NH).
12
