'Bello' 1905 - 1995
A.A. Veer
In vrijwel elk jaar is wel iets te vieren of te
herdenken. Met 1995 is dat niet anders;
naast de bevrijding kan ook worden her
dacht dat negentig jaar geleden de eerste
stoomtram naar Bergen kwam, maar ook
dat veertig jaar geleden de laatste stoom
tram reed en dat tien jaar geleden Bello
voor het eerst opnieuw onder stoom werd
gebracht. Daarom even aandacht voor
deze tramgeschiedenis in een notedop.
Aan het eind van de vorige eeuw voltrok
zich een groot aantal veranderingen op
het gebied van het personen- en goede
renvervoer. Met de komst van de stoom
locomotief was de paardentractie defini
tief op achterstand gezet. Om te kunnen
inspelen op de toekomstige vraag naar
'modern' vervoer, bestonden er in 1897
twee(!) comite's die zich beijverden voor
een lokaal-regionale tramlijn. Uiteindelijk
werd in 1901 de N.V. Stoomtrammaat
schappij Egmond-Alkmaar-Bergen opge
richt voor het realiseren van een tramver
binding tussen de aangegeven plaatsen.
De aanleg van de trambaan met toebeho
ren kostte ruim 400.000, welk bedrag
bijeen werd gesprokkeld door de provin
cie, de gemeenten Alkmaar en Bergen,
burgemeester J. van Reenen en enkele
andere particulieren. De stoomtrammaat
schappij trad op als concessiehouder, ter
wijl de feitelijke exploitatie werd uitge
voerd door Hollandsch IJzeren Spoorweg
Maatschappij (h.IJ.S.M.).
Alkmaar - Bergen
Op 20 juli 1905 was de feestelijke ope-
ningsrit met drie wagons, getrokken door
de locomotief 'Haas'. Na eerst van
Alkmaar naar Egmond aan Zee te zijn
gereden, arriveerde het gezelschap weer
via Alk-maar 'te ruim kwart voor eenen'
op het Bergens station. Daar werd in de
kolfbaan van de heer Veenhuijsen (De
Rustende Jager) de lunch gebruikt en
werden de nodige speeches gewisseld.
Maar ook voor de Bergenaren was het
feest. Aan het begin van de Hoflaan
waren triomfbogen opgericht en op het
Maesdammerveld (tegenover Huize
Kranenburgh) was een muziektent ge
plaatst en een dansvloer aangelegd.
Er waren kinderspelen, concerten, een
balchampêtre (op z'n Bergens: balsampe-
ter) en ter afsluiting een vuurwerk met
Bengaals vuur rond de Ruïnekerk.
Kortom, Bergen vierde feest!
Naar Bergen aan Zee
De stichting van Bergen aan Zee in 1906
zorgde binnen korte tijd voor een groot
aantal 'badgasten', zodat de vraag naar
personenvervoer steeds meer toenam.
Daarom werd alvast in 1908 een lorriever
binding (met paardentractie!) tot stand
gebracht. Aanvankelijk vanaf 'de Fransch-
man', waar zich een draaischijf bevond,
maar al spoedig vanaf de 'Ronde Kom'
(hoek Eeuwigelaan/Komlaan). In ca. 30
minuten reed men van laatstgenoemd
punt naar zee. Meer dan 14.000 mensen
bezochten dat jaar op die manier het
strand, waarmee de noodzaak én levens
vatbaarheid van een railverbinding was
aangetoond. Ergo, voor de ontwikkeling
van de jonge badplaats was de railver
binding van levenbelang.
Legendarisch is het bezoek dat me
vrouw M. van Reenen-Völter aan de
minister van Verkeer en Waterstaat
bracht, om bij Zijne Excellentie de aan
sluiting op het railnet van de h.ij.s.m. te
bepleiten. Men liet er geen gras over
groeien: al in februari 1909 startten ca.
100 werklieden met de aanleg van het
baanvak Bergen-Bergen aan Zee, waar
voor ongeveer 100.000 m3 duinzand
moest worden verplaatst.
De feestelijke opening van de tramlijn
Bergen-Bergen aan Zee vond plaats op 24
juni 1909. Getrokken door de locomotief
'Neushoorn' arriveerde het officiële
gezelschap in Bergen aan Zee, waar
Bergens Harmonie ter verwelkoming
stond opgesteld. Het gebruik van de
lunch in Hotel 'Nassau Bergen' beteken
de tevens de opening van dit zojuist
gereed gekomen pand. 's Middags ver
maakte het gezelschap zich met de
'rutschbaan' waarmee in een mum van
tijd vanaf een duintop naar het strand
werd gerutscht. Daags daarna werd de
tramlijn ook voor het publiek openge
steld.
De 'lorrie' langs de Eeuwigelaan op weg
naar Bergen aan Zee. Het voertuig was
gebouwd op enkele assen met wielen van
kipkarren. Deze kipkarren waren gebruikt
bij de aanleg van de Zeeweg en reden op
Frans smalspoor. Uiteraard werden ook
de rails hergebruikt. Ze lagen op het tracé
van het huidige fietspad. Vooraan de over
kapping van de lorrie hing een handbei
voor allerlei waarschuwingsdoeleinden.
Maar deze bel heeft beslist niet de naam
'Bello' ingeluid. Dat deed later de stoom
loc (foto-archief Piet Mooij, Bergen NH).
34
