Bergen in de jaren '40-'45
Een deel van de boulevard in Bergen aan
Zee in de herfst van 1939. Twee gemobili
seerde soldaten duwen een handkar (met
oorlogsmateriaal? voedsel?) (Fotoarchief
Piet Mooij, Bergen NH).
aan dc Sluislaan een kampement van
barakken voor vliegveldpersonecl en
Duitse legereenheden. Het Duitse
barakkenkamp was geheel gecamou
fleerd en vanuit de lucht bijkans onher
kenbaar. Vanuit de lucht leek het een
bos. De kleuren van het over het barak
kenkamp getrokken scherm werden
steeds aan de kleur van de jaargetijden
aangepast. Voor het opknappen van het
vliegveld, het graven van loopgraven en
de bouw van (munitie)bunkers, onder
komens en paardestallen werden aanne
mingsbedrijven uit de omgeving inge
schakeld en werd personeel uit Alkmaar,
Bergen en andere dorpen geworven.
Collaboratie en de Nederlandse Unie
Een kleine minderheid van natio-
naal-socialisten zag in de komst van de
Duitsers een mogelijke oplossing voor
de crisis in de voorliggende jaren. Het
Groepshuis van de Nationaal
Socialistische Beweging in Nederland,
Groep Bergen, was gevestigd op de
Karei de Grootelaan 13. In deze 'gemoe
delijke periode van de bezetting', wer
den dc propagandisten van de NSB in
vele gevallen gevaarlijker geacht dan de
Duitsers.
In deze fase van de bezetting kwam
het initiatief om te streven naar enigerlei
vorm van samenwerking met de bezet
tende macht. Het initiatief mondde in de
zomer van 1940 uit in de oprichting van
de landelijke Nederlandse Unie. De
Unie aanvaardde in beginsel de Duitse
hegemonie en wilde 'in contact' met de
bezettingsautoriteiten het Nederlandse
volk dienen. De gedachte van de Unie
ontmoette veel sympathie en velen slo
ten zich aan. De Bergense afdeling van
de Nederlandse Unie, het Plaatselijk
Comité, bestond uit dominee A.C. dc
Regt, secretaris mr. F. Zeiler, penning
meester Nico M.M. Sluijter, propagan
daleider J. Euwen en de bestuursleden
mejuffrouw A.S. van Stam en de heer N.
Henneman. Het Uniehuis was gevestigd
aan de Karei de Grootelaan 20 te
Bergen. Het Plaatselijk Comité mocht
rekenen op brede steun onder de
Bergense bevolking. Evenwel, de bezet
ter kreeg niet die greep op de
Nederlandse Unie die zij verwachtte en
weldra werden de mogelijkheden van de
Unie beknot. In november 1941 werd dc
Nederlandse Unie tot verboden organi
satie verklaard.
Hetgeen de Duitsers niet lukte met
de Nederlandse Unie, gelukte lange tijd
wel met de Winterhulp Nederland. De
Winterhulporganisatie, opgericht in
oktober 1940, had ten doel behoeftige
Nederlanders te steunen, maar diende
feitelijk de Duitse propaganda. De
Bergense afdeling van Winterhulp
Nederland, onder leiding van de
Plaatselijk Leider, burgemeester
mr.H.D.A. van Reencn en secretaris
G.C.J. Ros, hield haar eerste
Winterhulpactie op 29 en 30 november
1940 met een straat- en een huis-aan-
huis collecte. Vóór de wintercollectes
van 1941 een aanvang namen viel de
Bergense afdeling uiteen. Prominente
Bergenaren als mr.F. Zeiler haakten af.
Zij rekenden de Winterhulp Nederland
evenals de 'a-politieke' Nederlandse
Arbeidsdienst en de Arbeiders- en
Boerenorganisaties tot mantelorganisa
ties van dc NSB.
De burgers
Na de eerste chaos in de meidagen
van 1940 normaliseerde de situatie zich
enigszins. Hulp kon worden geboden
bij de opvang van tientallen geëvacueer-
den uit Den Helder die na het bombar
dement op de marinestad op 21 juni
6
