i
kV
Een dagboek van oorlog en bevrijding
1
"Eind mei gingen er vrijwel dagelijks in de nachtelijke uren golven vliegtui
gen over. Urenlang hield het monotone geluid aan. Voor ons klonk het als muziek in
de oren.
6 juli, D-Day, "hield een geweldige belofte in. De geallieerden waren in
fSsF j^PPs-; Frankrijk op het vasteland gekomen om ons te bevrijden, We dachten toen nog dat
YJPiP/; het niet meer zo lang zou duren voor we bevrijd werden, maar we zouden nog elf
'•jpsjg--'. -JM; maanden moeten wachten eer we de bevrijders konden verwelkomen.
"Om de werkeloze tijd wat te overbruggen, ging ik enige tijd werken op het
tuinbouwbedrijf van de familie Bruyns aan de Jan Glynisweg in Heerhugowaard, op
de grens van Oterleek. Daar woonde Antoon in de tot woonhuis verbouwde kippen-
schuur.Martien woonde a! geruime tijd in Spanbroek, waar hij op het postkantoor
lf-'' werkte. Jan was na een verlof niet naar Duitsland teruggekeerd maar in Grootebroek
ondergedoken. Jaap zat in Oterleek.
Voor uitzending naar Duitsland werd ik afgekeurd. Wel mocht ik ongeveer
half juli weer volledig dienst gaan doen in Bergen. Dagelijks op de fiets met de zgn.
anti-plof banden
"Na 5 oktober behoorde de levering van gas en ook electriciteit geheel tot
het verleden en we gingen dan ook omstreeks 20.30 uur naar bed. Kolen waren er
ook niet meer te koop en Jaap en André trokken het Heilooër Bos in om hout te halen.
Ze mochten hierbij de handkar van de buurman gebruiken. Maar... bij de tweede keer
werden ze ontdekt door de boswachter en moesten ze het vrachtje bij diens woning
afleveren...
"Zo nu en dan voerden de Duitsers een razzia uit om mensen naar Duitsland
te slepen om er te werken. Dat gebeurde ook op 18 december in Bergen. De Moffen
riepen eerst de Bergenaren op zich vrijwillig te melden. Maar er kwam natuurlijk nie
mand. Ze voerden toen een razzia met huiszoekingen uit. Al gauw waren de
Bergenaren hiervan op de hoogte en de kinderen moesten het alarm doorgeven, zodat
men zich kon verbergen. Het resultaat van deze huiszoekingen was voor die rotzak
ken dan ook nihil.
Voor velen was de koude winter een ramp. Op 23 december viel de vorst in,
met soms temperaturen van 20 graden onder nul. Tot eind januari duurde dit, en daar
kwam dan ook nog eens veertien dagen sneeuw bij. Door erg zuinig te stoken met
bielzen, bomen en pakkisten vanuit de zaak, konden we de winter doorkomen.
De hongertochten vanuit de steden trokken door Noord-Holland tot in de
Wieringermeer. "Zelf heb ik de troosteloze stoet door Heiloo huiswaarts zien trekken,
een eindeloze stoet zwoegende, dor uitziende mensen. Toen ik eens een boodschap
deed in het dorp, zag ik plotseling een vroegere collega, waarmee ik samen in
Duitsland in de barak had gezeten. We herkenden elkaar en hij riep me iets toe, ik
weet niet meer wat, maar ik heb zijn blik altijd als een priemend verwijt gevoeld, alsof
hij wilde zeggen: ja, jij hebt het maar goed en wij martelen maar. Dit schrikte me zo
af, dat ik niet in staat was met hem in contact te komen. Telkens als er over de honger
winter wordt gesproken, zie ik nog zijn verwijtende blikken...
Toch was het ook voor het gezin Hopman wat voedsel betreft een harde
winter. "De centrale gaarkeukens waren - zo hoorden we vertellen - heel erg goed.
Ook die in Bergen. Je kreeg er o.a. erwtensoep met kluif en puddingpap. Maar zolang
we onszelf konden bedruipen, wilde moeder er niet aan. Toen het echter eenmaal
hartje winter was geworden, werd de etenspot voor de acht personen die thuis waren,
wel heel matig gevuld. Na enig aandringen mochten we toen ook eten gaan halen.
Maar de vleespotten van Egypte waren toen al letterlijk en figuurlijk leeg. Bijna dage
lijks kreeg je in water gekookte rode kool. Die vermengden we met een hoeveelheid
eigen aardappelen, zodat we een stamppot kregen, die we 'beton' noemden omdat die
zo lekker vast in de maag lag.
1945
"Op een wintermorgen verkoos ik via de Kennemerstraatweg naar Bergen te
fietsen. Zoals gebruikelijk in mijn postuniform. Plotseling stonden er Duitsers op de
weg, die iedereen, dus ook vrouwen en oudere mannen gelastten om naar het grasveld
van een aan de overzijde gelegen villa te gaan. Daar moesten we na enige tijd wach
ten onze papieren laten zien. Ik toonde mijn - tot 25 februari verlengde Ausweis, en de
- nog tot 12 januari verstrekte - verklaring van onmisbaarheid. Ik kreeg bevel om
bij de groep jongemannen te gaan staan. Ja maar, verweerde ik mij, ik ben bij de Post
en ik heb alle papieren. Maar gelijk kwam er als antwoord: wir können auch in
Deutschland Brieftrager brauchen. En daarmee was de kous af. Nadat de 'vangst'
32
