Een dagboek van oorlog en bevrijding
1942
Sinds Eddy in september 1939 als telegrambesteller in losse dienst was aan
genomen, deed hij steeds vaker dienst "in de bestelling bij ziekte of verlof of wanneer
de wegen onbegaanbaar waren door de sneeuw. Reeds lang was me beloofd dat ik
benoemd zou worden als hulpbesteller als oproepkrachtDe ambtelijke molen maal
de langzaam en na de eedsaflegging en na de ariërverklaring (niet joods zijndete
hebben afgelegdwerd ik op 19 juni 1942 benoemd. Alle thuiswonenden namen dan
als ik dienst had de telegrammendienst waar.
"Er was dat jaar in het geheel geen sprake van een badseizoen. Om 'schoots
veld' te verkrijgen werd veel duin afgegraven en het gehele duingebied tot 'sperrge-
biet' verklaard. Een groot aantal gezinnen moest de badplaats verlaten.
"Jan was - op 1 oktober 1942 - de eerste in ons gezin die gedwongen werd in
Duitsland te gaan werken. In een vliegtuigfabriek te Neumunster.
Wat ik ook zo vernederend vondwas de omwisseling van koperen in nik
kelen munten. De Moffen konden het koper best gebruiken voor de 'Krieg'. Tenslotte
konden ze alles gebruiken. Ging het niet goedschiks, dan maar kwaadschiks. Inleveren
moest je. Ze begonnen bijvoorbeeld fietsen te vorderen. Ze pikten ze van de straat op
maar gingen ook deur aan deur. Alleen de mensen in de vitale bedrijven mochten hun
fiets behouden. Van het bedrijf kreeg ik zo'n verklaring van noodzakelijkheid. Deze
dingen gaven je het gevoel geestelijk en financieel te worden uitgekleed en verergerden
de geestelijke druk en de persoonlijke onvrijheid.
1943
"In alle opzichten was het jaar 1943 een zeer enerverend jaar. De gebeurte
nissen volgden elkaar in een vaak zeer hoog tempo op. Het was bovendien een jaar vol
stille hoop en verwachting dat de oorlog toch echt niet meer zo lang zou kunnen
duren.
"Het was als een donderslag bij heldere hemel: we moesten evacueren naar
elders. Ja, waarheen En hoe moet het met de kunsthandel? En met de fotozaak van
Martien en niet te vergeten de zaak van Antoon in Bergen aan Zee? Ik zelf vond
het - als 20-jarige - wel interessant dat we nu noodgedwongen iets heel anders zouden
moeten gaan ondernemen. Mijn vader, die een grandioze natuur had, nam de tijd om
de zaak even rustig te overzien: niet jammeren en handelen naar omstandigheden.
Vader's taak was dus om in de omgeving van Bergen een vrij grote woning te zoeken
én zo mogelijk een winkelpand in Alkmaar.
Het gezin Hopman kreeg een huis in Heiloo toegewezen. "In het begin
voelde je de terughoudendheid van de inwoners van Heiloo ten opzichte van de
Bergenaren sterk. Het werd langzaam wel beter, maar je bleef toch altijd een 'indrin
ger'. Op zich begrijpelijk, want de eigen inwoners moesten immers wijken voor die
Bergenaren, die toch enigszins de naam hadden van 'kouwe kak lui'.
"Op 27 februari zijn de laatste Bergenaren die waren aangewezen om te
evacueren, vertrokken. Sommigen bleven er stiekum wonen, deden gordijnen en plan
ten weg en gingen in de achterkamer, boven, of zo mogelijk in het zomerhuis wonen.
Op 8 februari moest Martien zijn zaak aan de Dorpsstraat sluiten. Hij trok
met zijn gezin naar Spanbroek. En op 29 februari moest Antoon uit Bergen aan Zee
evacueren. Hij ging naar Oterleek.
"Vader - steeds actief - kon in Alkmaar in de Langestraat een pand huren op
nr. 56. Gezamenlijk hebben we wat afgesjouwd!"
Op een dag moest Eddy een kwitantie van een bunkerbouwer bij de
Duitsers innen. Het was er een van 1000. "Ik werd van het ene naar het andere
Duitse bureau gedirigeerd en kwam tenslotte bij de barakken in de Sluislaan terecht
bij hoge officieren. Ik kreeg gelijk als antwoord: 'Niet bij ons!' (in het Duits dan).
Door het vele tijdverlies antwoordde ik wrevelig: 'ik moet hier zijn en nergens
anders!' De Mof wond zich onmiddellijk zichtbaar op en vol woede riep hij uit: 'Du,
du, moet hier niet zijn, en als ik nog meer te vertellen had, dan liet hij me einsperren'
Veel Duits kende ik toen nog niet, maar dat verstond ik dondersgoed, en hevig
geschrokken maakte ik me uit de voeten... De eerste realistische kennismaking met
onze zogenaamde 'Duitse vrienden'...
"Nico Grooteman en Jan Noort moesten voor de keuring voor uitzending
naar Duitsland. Een vriend van mijn broer Jaap, genaamd Siem Houtenbos, kwam bij
het zwemmen in een rivier in Duitsland om het leven. Jammer, het was een leuke
knul!"
"Op 6 maart kreeg ik een oproep voor de keuring van de 'Nederlandse
30
