F.clcly Hopman Een dagboek van oorlog en bevrijding
Tussen februari 1984 en februari 1987 stelde onze plaatsgenoot Eddy
Hopman een album van bijna 100 bladzijden samen, waarin hij zijn talrijke persoon
lijke notities over de oorlog en de bevrijding bijeen bracht en illustreerde met knip
sels, foto's, documenten en brieven. Zijn opzet was om weer te geven hoe hijzelf de
oorlogsjaren had beleefd en verwerkt. De redactie van de 'Bergense Kroniek' kreeg
van Eddy toestemming om - bij de herdenking van 50 jaar bevrijding - de persoonlij
ke notities in dagboekvorm te publiceren. De uitgebreidheid ervan dwong tot een
selectie'"", die uiteraard een subjectieve keuze inhield. Toch is een indringend beeld
ontstaan van de wijze waarop een Bergenaar de moeilijke periode '40-'45 heeft
beleefd.
Eddy (Eduard) werd in 1921 geboren als zevende kind van Piet Hopman en
Geertje Boersen. Het gezin bestond uit 10 zonen en 1 dochter, elf kinderen, geboren
tussen 1912 en 1932. Het zijn: Martien, Tine, Antoon, Piet, Jan, Wim, Eddy, Jaap,
André, Joop en Frans. Aanvankelijk woonde het gezin aan de Dorpsstraat 14, waar
vader Hopman een zaak had in Galanterieën en Manufacturen. In september 1939
verhuisden ze naar een vrijstaande woning aan de Kruisweg 27 en begon Piet
Hopman Sr. een kunsthandel aan de Kerkstraat 3. Martien begon aan de Dorpsstraat
14 een fotozaak annex lijstenmakerij.
"Wij jongens waren verrukt over dit heerlijke huis.Maar het leven zou er
een ingrijpende wending nemen.
De eerste tekenen van de oorlog had het gezin al opgevangen toen ze in 1939
op een nacht talloze vliegtuigen boven Bergen hoorden rondcirkelen. "Later bleken
het Duitse verkenningstoestellen te zijn geweest. Men schond dus toen al Nederlands
grondgebied. Het was een enigszins beangstigend gebeuren, dat mijn vader de opmer
king ontlokte: Wij zullen het wel niet meer beleven, maar jullie staat in de toekomst
zeker nog wel oorlogsgeweld te wachten.
De mobilisatie op 28 augustus 1939 bracht in Bergen en Bergen aan Zee veel
drukte van soldaten met zich mee. Rond die tijd besloot de familie die belast was met
het bezorgen van telegrammen en expressebrieven, daarmee te stoppen. "Het werd
een mooie taak voor mij om dat voorlopig te gaan doen. Op 7 september 1939
begon ik er mee. Het zou uitmonden in een ruim 40-jarige verbintenis met de PTT.
Naar de vele militairen die in barakkenkampen en op het vliegveld gelegerd waren,
bracht ik expressen en telegrammen, en zo had ik overal ongestoord vrije doorgang.
Op zoek naar de betreffende militair reed ik ongehinderd tussen de prachtige toestel
len door.
1940
Toen in april 1940 Denemarken en Noorwegen "onder de Duitse laars wer
den vertrapt, werd men wel wat angstiger, maar er gebeurde niets in de naaste omge
ving of landelijk, waaruit zou moeten blijken dat er iets ernstigs ging gebeuren. Het
gezapige leven ging in al zijn gemoedelijkheid verder.
"Plotseling en geheel onwerkelijk brak op een stralende dag de oorlog uit.
's Morgens om 4 uur werden we door mitrailleurvuur uit onze slaap gewekt. Met z'n
allen stonden we in een wip op het platje achter het huis. We zagen de Duitse vliegtui
gen ongeveer boven onze hoofden beginnen aan een duikvlucht op het vliegveld.
We hoorden ook afweergeschut en zagen een Nederlands vliegtuig, de enige in de lucht
die nog weg kon komen. Het was een G-l. En we riepen in koor: Toe jongens, schiet
ze neer!"
Op 14 mei maakte generaal H.G. Winkelman de overgave van Nederland
bekend. "Op 17 mei kwamen de eerste Duitsers in Bergen, een colonne van 50 man op
- waarschijnlijk gestolen - fietsen.
Eddy's broer Piet, die in 1938 zijn dienstplicht was gaan vervullen, was
krijgsgevangen gemaakt. "Omdat hij overspannen was, mocht hij voor langere tijd
verblijven in het militaire rusthuis 'Kareol' in Heemstede-Aerdenhout. Samen met zijn
jongste broertje Frans ben ik bij hem op bezoek geweest.
Alle citaten uit Eddy's persoonlijke notities zijn cursief weergegeven. Op de plaatsen waar
gedeelten zijn weggelaten, is dit op de gebruikelijke wijze aangegeven met drie punten tus
sen haakjes. Aldus:
28
