De veldwachter
Het instituut veldwachter kent niet
zo'n lange geschiedenis. Pas op het
eind van de 18e eeuw werden in dor
pen veldwachters aangesteld in de
strijd tegen diefstal van vee, vruchten
en andere agrarische voorbrengselen.
Ook was hij het 'manusje van alles'
voor de burgemeester. Naderhand
verrichtte hij allerlei nevenwerkzaam
heden zoals deurwaarder, controleur
plaatselijke belastingen, schatter der
lokaliteiten ingevolge de Drankwet
e.d. Getooid in uniform en voorzien
van sabel straalde de functionaris vol
doende gezag uit om de orde in het
dorp te kunnen handhaven. De oprich
ting van de rijksveldwacht in 1856
betekende het ontstaan van het korps
Rijkspolitie (Kon.Marechaussee).
Naast taken van de vroegere gerechts
dienaren was dit korps belast met
waakdiensten ten plattelande. De
rijksveldwacht werd per 1 maart 1941
opgenomen in de marechaussee. De
gemeenteveldwachter verging het niet
anders: per 1 december 1942 werden
de taken ook overgenomen door de
marechaussee. Het instituut van onbe
zoldigd of buitengewoon veldwachter
bleef echter tot 1961 gehandhaafd.
Uit: Van nachtwacht tot computer
macht door mr. N. Groeneweg en A.
Hallema, Zaltbommel, 1976.
Jubileum van burgemeester Jacob van
Reenen op 15 juni 1910. Ook over dit
feestelijk gebeuren is een uitvoerig
kranteknipsel bewaard gebleven, waar
in behalve de festiviteiten ook talloze
namen van Bergenaren vermeld wor
den: dirigent V.M.J. Otto en voorzitter
C. Bogtman Azn. van het Bergens fan
farecorps, de 'jongejuffrouwen' Jacoba
Modderman, Jansje Roos, Jacoba
Oldenburg, Maria Kuijs en Maria
Schouten, die bloemen en gedichten
aanboden; de oud-wethouder W. Veen-
huijsen en de wethouders J. Swaan Sr.
en J. Oldenburg; gemeenteontvanger J.
Burger; ambtenaar ter secretarie N.J. Punt;
gemeentearchitect J.C. Leijen en natuur
lijk veldwachter Van der Kerk,
die allen uitvoerig door de jubilaris be
dankt worden voor hun steun. Voorzitter
van de feestcommissie was dokter Th.A.
van Pelt.
De oorlog van 1914-1918
De eerste wereldoorlog ging aan Ber
gen niet onopgemerkt voorbij. Een
aantal feiten uit deze tijd zijn ook in
het plakboek vastgelegd. In de eerste
plaats was er het interneringskamp
voor Duitse militairen op de Vinken-
krocht, waar de Bergense veldwachter
blijkens een door de kampcommandant
op 27 oktober 1914 afgegeven bewijs
'ten allen tijde' toegang had. Dat moest
ook wel, want soms gebeurden er rare
dingen. Een van de gedetineerden, die
tijdelijk verpleegd werd in 'Duin en
Bosch' te Castricum, was daar ont
snapt. Men vermoedde dat hij weer in
en om Bergen rondzwierf, gezien de
kleine diefstallen van eetwaren en
kledingstukken die daar steeds plaats
vonden. En ja hoor, op een avond kon
hij door Van der Kerk en rijksveld
wachter Strooker in de Schoorlse
duinen gepakt worden, ondanks zijn
vermomming met gestolen jas en slappe
deukhoed!
Ernstiger was het incident op 16 juli
1917 bij Bergen aan Zee, dat ook in
een uitvoerig kranteartikel beschreven
wordt. Enkele Duitse vrachtschepen
met steenkool werden dicht onder de
kust door Engelse oorlogsbodems
beschoten, waarbij een aantal opvaren
den gedood en gewond werden. Terwijl
de slachtoffers door de Egmondse red
dingboot aan wal gebracht werden,
probeerden de burgemeester, de com
mandant van de kustwacht en Van der
Kerk de gegevens over het voorval zo
goed mogelijk te verzamelen en vast te
leggen. Later bleek dat er zelfs nabij
de Sparrenlaan nog granaten waren
neergekomen.
De twintiger jaren
Soms waren er ook wel leuke dingen te
doen voor een politieman. Zoals in de
zomer van 1919 toen er twee dienst
meisjes van een in Bergen vertoevende
Rotterdamse dame op hun vrije mid
dag samen aan de wandel gingen. Ze
wandelden van Bergen via Het Woud
en vervolgens dwars door de duinen
naar Egmond aan Zee. Vandaar wilden
ze langs het strand via Bergen aan Zee
weer terug, maar och arme, ze gingen
de verkeerde kant uit en kwamen in de
buurt van Wijk aan Zee terecht. Hun
werkgeefster had ondertussen 's avonds
alarm geslagen en Van der Kerk moest
op de fiets om ze te gaan zoeken, in
gezelschap van een dorpsgenoot, vol
gens een wederom zeer uitgebreid en
smeug kranteartikel over dit onder
werp. En natuurlijk kwam de zaak
weer op z'n pootjes terecht: de heren
kwamen de meisjes ver na middernacht
bij Egmond tegen en brachten ze veilig
naar huis.
T
Op 22 augustus 1921 hebben J.C. Punt en Johannes 17 minuten lang boven
Bergen - Alkmaar - Noordhollands Kanaal meegevlogen. Ca. 600 meter hoog!
(foto Visser Schoen Snelfotografie, 'Duinvermaak', Bergen NH).
15
