Veldwachter in Bergen van 1904 t/m 1931
Arie C.J. Bijpost, Geldermalsen Uit het leven van Johannes van der Kerk
In augustus 1904 werd Johannes van der Kerk beëdigd als gemeenteveldwach
ter in Bergen, een taak die hij tot aan zijn pensionering in 1931 zou blijven
uitoefenen. Behalve de dagelijkse zorg voor de openbare veiligheid had de
veldwachter in die tijd ook een regelende taak bij alle belangrijke gebeurtenissen
in het dorp. Uit het plakboek dat Van der Kerk in deze jaren heeft bijgehouden
en dat met zijn vele kranteknipsels en foto's niet alleen een beeld geeft van het
leven van een politieman maar ook van het leven zoals zich dat toen in Bergen
afspeelde, heb ik het volgende opgetekend.
Johannes van der Kerk werd op 28
februari 1876 geboren in Follega (Fr)
als zoon van Meine van der Kerk en
Neltje Schootstra. Reeds na enkele
maanden verhuisde het gezin naar
Tjerkgaast. Na de lagere school aldaar
doorlopen te hebben heeft Johannes
van 1889 tol 1896 bij verschillende
boeren in Tjerkgaast en omgeving ge
werkt, totdat hij in laatstgenoemd jaar
onder de wapenen moest bij het 2e
regiment Veldartillerie, liet soldatenle
ven beviel hem kennelijk wel, want op
9 augustus 1898 verbond hij zich voor 6
jaar aan de 4de Divisie van de Konink
lijke Marechaussee te Leeuwarden. Dit
opende voor hem tevens de mogelijk
heid vooreen toekomst in het politie
vak. In 1903 behaalde hij dan ook het
politiediploma, waarna hij reeds in
1904 slaagde voor het examen voor
brigadier bij de Marechaussee.
Nog in datzelfde jaar volgde de be
noeming die voor zijn verdere leven
bepalend zou zijn: bij besluit van 22
juli 1904 benoemde de Commissaris
der Koningin in Noord-Holland op
voordracht van de burgemeester van
Bergen Johannes van der Kerk tot
veldwachter in laatstgenoemde ge
meente, waar hij, na beëdiging door de
kantonrechter te Alkmaar op 17 augus
tus, op 9 september in dienst trad.
Hij was toen 28 jaar.
Een klein jaar later, op 23 juni 1905,
trouwde Johannes met Sjoukje Bunt uit
Heerenveen. Waar het echtpaar eerst
in Bergen gewoond heeft is mij niet
bekend, doch na enkele jaren betrok
ken zij hun nieuwe (eigen) huis aan de
St. Antoniusstraat (thans nummer 12).
De eerste jaren in Bergen
Bergen in 1904: 1200 inwoners, nog
geen 'Bello', nog weinig 'vreemdelin
genverkeer', één politieman om de
orde te handhaven. Maar dat verander
de snel. Met de komst van de stoom
tram in 1905 en de bouw van de eerste
pensions werd de Heerlijkheid geopend
voor het toerisme. En ze kwamen, de
gasten, bij allerlei gelegenheden, van
allerlei slag...
We schrijven 5 januari 1908. In de
grote zaal van 'Duinvermaak' heeft een
gymnastiekuitvoering plaats. Gezellig,
veel publiek, ook van buiten Bergen.
Zo waren daar enkele Haagse jonge
lingen, Theo Windhorst met zijn vrien
den, die na afloop nog maar een paar
borrels pakten en flink wat lawaai ver
oorzaakten. De Alkmaarsche Courant
geeft het gebeuren, waar later een
rechtzaak van kwam, prachtig, in de
stijl van die tijd weer:
"Zou er nu tenslotte tóch herrie komen,
dacht Van der Kerk. Jawel hoor, er
kwam herrie, en wel door Theo, die zoo
te keer ging dat Bruin, de kastelein,
weldra aan Van der Kerk en den kodde
beier Teun Briefjes verzocht om hen
maar in de buitenlucht te brengen, 't
Waaide nogal flink en dus was Theo
daar beter geplaatst. Dit ging echter niet
gemakkelijk, 'n Hagenaar iaat zich niet
zoo maar als een oude slof op straat
kegelen... Derhalve verzette Theo zich
noga! stevig, maar zijn Haagsche spieren
bleken niet bestand tegen de kracht der
openbare macht en 't duurde dus niet
lang of Theo stond op straat. Evenwel
had hij op zijn geforceerde reis daarheen
toch nog gelegenheid gehad Van dei-
Kerk een slag tegen het hoofd te geven,
dat 's veldwachters pet een eind heen
stoof en zijn tanden tegen elkaar ram
melden. Van der Kerks gebit is echter
even soliede als zijn geheelen persoon en
hoewel zijn tandvleescli bloedde dooi
den kracht van den peuter, bleef zijn
gebit gespaard..."
Voorwaar een prachtig stukje eigen
tijds proza, dat zich over bijna twee
volle krantekolommen uitstrekte en
waarin verderop nog vermeld wordt
dat Van der Kerks 'onbezoldigde con
frater Briefjes' tijdens de actie een
blauw oog oploopt.
Dan komt er een belangrijke gebeur
tenis voor Bergen: het 25-jarig ambts-
Onze veldwachter werd in augustus 1915 geportretteerd tezamen met het
toenmalige secretariepersoneel.i
14
