Droevige gebeurtenis of ongelukkig voorval
W A S S Ë'N AAR.
Een gedrukte rijmprent op het verongelukken
van de 'Wassenaar' in 1827
DROEVIGE GEBEURTENIS
o f:
ONGELUKKIG VOORVAL,
NEERLANDS LINIESCHIP,
F.D. Zeiler
Bij een van de laatste winterstormen is
pal voor de kust van Bergen aan Zee
het wrak van de 'Ulysses' weer zicht
baar geworden. Dit schip, dat onder
meer met sinaasappels was geladen,
liep in 1877 op een zandbank en vormt
- met zijn lotgenoot de 'Katingo' in
1954 - de bekendste stranding uit de
geschiedenis van de Heerlijkheid. De
grootste ramp was het niet; die speelde
zich exact een halve eeuw eerder af en
betrof een militair transportschip, de
'Wassenaar'.
Wat was er in 1827, toen Nederland
voor het eerst weer een lange periode
van vrede genoot, aan de hand? Het
jonge koninkrijk, en zijn vorst Willem I
in het bijzonder, wilde de traditie die
de Verenigde Oostindische Compagnie
IfotoF.D. Zeilerl.
had achtergelaten vernieuwen en uit
bouwen. De VOC was vooral een
handelsonderneming geweest, maar nu
streefde men tevens naar de opbouw
van een koloniaal rijk. In de Indische
archipel, waar de meeste eilanden
bestonden uit een of meer onafhanke
lijke staten, kwam die machtsuitbrei
ding natuurlijk niet zonder slag of stoot
tot stand. Vooral op Java was het
verzet onder leiding van prins Dipo
Negoro buitengewoon hardnekkig. In
die vier jaar durende oorlog waren er
dan ook voortdurend troepenverster
kingen nodig. Deze bestonden uit
vrijwilligers, die zich meldden in Har
derwijk en vandaar naar Hellevoetsluis,
Vüssingen of Nieuwediep werden gedi
rigeerd om per 'linieschip', grote zeil
WEGENS HET STRANDEN VAN
V. n«i* :<M VirwiiHc*». B"*»' i» W JSSENA tv. c*vin ru, éct, Ma oor COX rra SPBSOLKb«W u B.iTAna
drr, '1 1 t XI L M Zet celali, Am S'.omj.i tpM T 14 IVKv1- <w 00:rt.- (*-•ut
.1 n<-o".V Pu ta»4v«wi hc: -U'.I- tin itjUm vt' n<n *c**vxsu«t hei Wu» en Mt«c»n t* ua «nJclj-t m Jen vroe-
fr< >1 e(r' pif -Aii a.a IA tw! 5.-'--p. e-T r »«s- Vc.ih ik» ylrt (x.'tcai tt EOM'tNl) op lui Strand crf-iwcc» u.
-xoi 1 op t(<>, «tin b .cc -Y f-o 1 Pern £tk-hi- »e!ke vVIj» 4,-wc de ftrclc in
Vt'r
NV-
r W ,1' MAR,
L Cu,u> w« hu»
U OM m c .lf«-4
vTti «.rdiiai
4<.,a
V..U j
l>t
S
(m -oh» >4 lUw.b-x
uó C. *.*»-. h
b »ib.
c«. mm M">
-
1. v AU b
u* 'Ti
Oibi dtJ. U a.t Sfcu-
bcaaa* -« .ut iv.ktaib,
L.?3? J-, JZ!-
*W Mv «nW- f ii*l«.o, CU." at*, a» i—mm,
ha» - W 9 -H-- A.S.. J,
♦J X'aj»
Ka »'lf" M»
:«.k«éi|i "i c«*
S WV das aa.O
U-r t-J •-tut rtebc
o^ywAuc
ViiNuii kb(. Ja W,IV»KVA
OjJ óf t^alctiiUn,
laai u>^ Ja «au<J .-3 l-^«
Mca ut alt,4 .ira-^W.a.
Ab t^ajau V.a.Mi. ■:U|>
^a-r Ra» ca <«ï^ta^£
Tc A.-rftcnfesi, by J WEN DEI. eti ZOON, BocLdrukvcn, op de Aogilicrsgraijt;
schepen met een accommodatie voor
zo'n tweehonderd man, naar 'de Oost'
af te reizen.
Men zeilde om Kaap de Goede Hoop
en deed er al gauw drie, vier maanden
over om Indie te bereiken. Toen er
dan ook eind 1826 een noodkreet van
het Nederlandse gezag op Java kwam,
trachtte men zo snel mogelijk een
voldoende hoeveelheid hulptroepen op
de been te brengen. Die haast zou men
duur moeten bekopen. Het op de rede
van Vüssingen hggende schip de 'Sche
lde' sloeg op 16 januari door een vlie
gende westerstorm van zijn ankers; het
üep voor Terneuzen op een bank en
moest met zware averij naar Antwer
pen worden gesleept. De juist van
Texel vertrokken linieschepen 'Water-
loo' en 'Wassenaar' raakten in nog
groter moeilijkheden. De 'Waterloo'
verloor masten en tuigage, en werd
pardoes in de richting van Helgoland
geblazen; bij Borkum slaagde de be
manning er in het anker uit te werpen,
waardoor het zwaar gehavende schip
uiteindelijk behouden bleef. Het lot
van de 'Wassenaar' was op dat moment
al bezegeld; het schip was halverwege
Bergen en Egmond op de derde zand
bank gelopen en niemand kon tussen
de hoge zeeen iets uitrichten.
Hoe leden van de Berger strandvon
derij, het Egmondse reddingstation en
vooral de Derper vissers* in hun bom
schuiten er uiteindelijk toch in slaag
den het grootste deel van de opvaren
den in veiligheid te brengen, is elders
uitgebreid beschreven. Daar is ook
verhaald, hoe men de kritiek op deze
reddingsactie - ondanks alle inspanning
verdronken 23 mensen - met succes
heeft kunnen pareren.
Dat de ramp een geweldige indruk
heeft gemaakt, blijkt uit de uitgifte van
een rijmprent waarvan onlangs een
exemplaar werd aangetroffen in het
Nederlands Scheepvaartmuseum in
Amsterdam. Zo'n rijmprent was een
soort nieuwsbericht, dat aan de deur
werd verkocht en op kermissen werd
voorgedragen of gezongen. Vaak werd
gebruik gemaakt van een bestaand
stramien, zowel wat de verzen als wat
de afbeeldingen betreft; het was im
mers zaak zo snel mogeüjk op de actu
aliteit in te spelen.
De vissers van Egmond aan Zee.
