D D D
Einsatzes. Mit der Durchführung der Er-
kundigung ist der Kommandant der II.
Abteilung Hauptmann Schwennesen
beauftragt, dem als Bausachverstandiger,
Baurat Gelis beigeordnet ist."
De locaties moesten aan enkele criteria
voldoen; goede bereikbaarheid langs
een verharde weg en goed te camoufle
ren. Als locaties werden in onze omge
ving uiteindelijk Bergen, Castricum en
Petten uitgezocht. Op elke locatie
werden vier banen aangelegd, drie
operationeel en een vierde als reserve.
De vier banen in Castricum werden
in maart 1993 door leden van de Vlieg
veldwerkgroep Bergen gelokaliseerd.
Daarna richtte hun onderzoek zich op
de banen in Bergen.
De aanleg in Bergen
A
B
c
0
D
Q
G
D
bovenaanzicht schaal 1 200
In februari 1945 werden de eerste
voorbereidingen getroffen voor de aan
leg van lanceerbanen in Bergen. Als
locatie werd gekozen voor de omgeving
van het Oude Hof. Oudere ingezete
nen van Bergen herinneren zich nog
dat hoge Duitse officieren bezig waren
met opmetingen in de Mosselenbuurt.
Op 2 maart kregen enkele bewoners in
die omgeving opdracht om binnen 24
uur hun huizen te verlaten. Op 5 maart
constateerde een lid van de verzets
groep 'Albrecht' dat twintig Duitse
militairen bezig waren met de bouw
van een lanceerbaan aan de Nachtega-
lenlaan, later bleek dat daar twee ba
nen in aanleg waren. Onbekend is hoe
hij aan deze informatie kwam. Moge
lijk heeft een Duitser in het dorp zijn
mond voorbij gepraat!
Gelijktijdig werd er tevens op twee
andere locaties gewerkt. Ook in het
bos bij de Kranenburgerlaan verscheen
een baan. Dit is de baan die in augus
tus 1993 ontdekt en uitgegraven werd.
Een vierde lanceerbaan was in aanleg
in een dennenbos dat bij Bergenaren
bekend staat als 'De Prof. Volgens
mededelingen van de in de nabijheid
wonende familie's Bijman, Veld en
Vlaar zijn de Duitsers echter niet ver
der gekomen dan het uitgraven van de
grond. Na de oorlog werden de gaten
gedicht. Bekend is dat het materiaal
voor deze banen per boot tot aan Koe
dijk werd aangevoerd. Via de Kogen-
dijk vond transport plaats naar de vier
locaties.
Technische details
De lengte van een V-1 was 7,75 meter
en de spanwijdte van de vleugels 4,90
meter. De lading bestond uit 850 kg
springstof en de V-1 kon een afstand
van 275 kilometer overbruggen met
een snelheid van ongeveer 600 kilome
ter per uur.
Engelse jagers slaagden er veelvuldig
in deze vliegende bommen te onder
scheppen en neer te schieten. Ook de
luchtdoelartillerie en versperringsbal
lons maakten een groot aantal V-l's
onschadelijk. Uiteraard kwamen de
Duitsers dit aan de weet, en voor het
gebruik vanaf Nederlands gebied moest
een V-1 ontworpen worden die sneller
vloog en een grotere afstand kon over
bruggen. In februari 1945 werd deze
nieuwe versie in gebruik genomen.
Deze V-1 had een bereik van 370
kilometer en zijn snelheid was 765
kilometer per uur. Door het toepassen
van een zwaardere motor en het grote
re bereik moest er ook meer brandstof
mee. De lengte werd 8,74 en de span
wijdte 5,70 meter. Er moest een be
langrijke concessie gedaan worden aan
de explosieve lading; die verminderde
van 850 naar 450 kg!
De lanceerbaan in Bergen is totaal 55
meter lang. Hij bestaat uit een beton
nen blok (Hauptfundament) van 9,40 x
4,08 meter met een dikte van 40 centi
meter. In het verlengde van dit blok
liggen acht funderingsblokken.
De hellingshoek van de lanceerbaan
bedroeg 6 graden. De baan waarlangs
de V-1 werd voortbewogen was opge
bouwd uit elementen van zes meter
lengte.
De verste heeft een afmeting van 0,80
x 1,30 meter en steekt 20 centimeter
uit de grond. Op deze funderingsblok
ken werd een stellage gebouwd (te
vergelijken met een skihelling) onder
een hoek van zes graden. De bloot
gelegde baan in Bergen ligt in de rich
ting van het centrum van Londen.
Parallel naast of achter het hoofdfun
dament was een betonnen plaat (Richt-
haus) waarop het kompas van de V-1
gecompenseerd werd. Daarna werd het
gevaarte op het lanceerplatform gere
den. Daar werd de motor gestart en de
V-1 door middel van stoomdruk de
stellage opgestuwd. Aan het einde van
de helling had de V-1 voldoende snel
heid om de pulserende motor verder
het werk te laten doen en de afstand
naar het doel te overbruggen. Overi
gens zijn zowel de betonnen plaat als
de opbouw in Bergen niet aangetrof
fen, wat er op wijst dat de aanleg niet
voltooid werd.
Zoals in het bevel van Kammler werd
aangegeven moesten deze banen op 20
maart 1945 operationeel zijn. De bouw
liep echter vertraging op. De aanvoer
van het materiaal voor de aanmaak van
de grote hoeveelheden beton verliep
I 17