0S \i marcelis iii<L ill hi AlkmaardersopdeKaart ®i 0 4 - Ze willen naar Frankrijk om door te vechten. Eli Prins en 75 jaar stedenband Alkmaar-Bath Eli Prins and 75 years of Twinning Alkmaar-Bath - VICTORIA ALKMAAR GARDEN BATH ALKMAAR ALKMAAR - BATH -7-. if ONTSNAPPING In AAR BATH J! Garage Kennemerstraat j y!9 Wasserij Krom Ontsnapping naar Bath - De gedenkwaardige reis van een Joodse vluchteling Linksonder op de kaart is de plattegrond van het centrum van Bath afgebeeld. Een uitgave van Uitgeverij Noordboek www.noordboek.nl Jimmie Wills Prijs 22,50 Van Kinschot Nieuwlandersingel 57 Museum In't Houten Huis Bathbrug TO RAISE 11000 WITH THIS ORGAI Uitgave van: Stichting AlkmaardersopdeKaart Deelnemers: Aldert Pilkes, Annelies V. Janssen, Jan Jansen, Fred Hoek, Bart van Groen, Klaas te Bos Teksten: Geert ten Dam en Bart van Groen Cartografie Centrum Bath: Schaal10, Diepenveen Fotografie van de cover, monument The Alkmaar Garden 10: Liz Bugg English summary: Aletta Stevens en Geert ten Dam Vormgeving: Gerard Stals Druk: Marcelis Dékavé Oplage: 3000 Facebook: www.facebook.com/alkmaardersopdekaart Stichting AlkmaardersopdeKaart door Aletta Stevens vertaald uit het Engels door Geri de Boer ISBN 978 90 5615 752 4 NUR 402 68 Stedelijk Museum Alkmaar Eli Prins besluit samen met hen op weg te gaan. Zijn ouders blijven in Alkmaar. Eli kan zijn broer Aron niet vinden en gaat vervolgens langs bij de burgemeester, jonkheer mr. F.H. van Kinschot, die op de Nieuw landersingel 57 woont in de burgemeesterswoning ‘Marianne'fsj Aangekomen bij de Velserpont om het Noordzeekanaal over te steken zien ze in dat Rotterdam en vervolgens Frankrijk niet realistisch zijn. IJmuiden dan? Allerlei wanhopige mensen komen al teruggelopen uit de haven en melden dat er geen schip meer vertrekt. Maar Eli en zijn gezelschap wagen het erop en als de taxichauffeur niet verder wil, gaan ze te voet richting haven, tegen de stroom in. Aan het eind van de kade lijkt een schip vaarklaar te worden gemaakt. Het is trawler ‘De Jonge Jochem' van schipper Bertus van Loosen. Hij is even eer der door Alfred Goudsmit, de directeur van de Bijenkorf, voor 20.000 gulden gecharterd om de oversteek naar Engeland te wagen. Hoewel de trawler al overvol is en er niemand meer op mag, sprin gen Eli en de drie anderen aan boord en mogen ze alsnog mee. De schipper, die normaal vanuit Den Helder in de Noordzee op haring vist en nog nooit in Engeland is geweest, denkt Engeland wel te kun nen vinden. Dat is immers gewoon naar het westen varen. Met veel geluk weten ze mijnen en bombardementen te vermijden. Onderweg worden nog vluchtelingen uit bootjes opgevist, hoewel het schip al overvol is, en de volgende avond komen ze in Lowestoft aan. Tijdens zijn diensten voor de ARP trekt hij veel op met zijn commandant, Frederick C. ‘Jimmie' Wills, garagehouder, maar bovenal secretaris van Rotary Bath. Jimmie Wills staat met zijn auto bij het station van Bath te wachten op de hoge gast uit Alkmaar, hoewel er ook op het telegram geen reactie is gekomen. Na lang en vergeefs wachten besluit hij zich te voegen bij het gezelschap dat aan het diner begint in het Old Red House, boven de bakkerij op New Bondstreet 8-9. 1J De soep is al opgeschept als zich een gast aandient. Het blijkt de burgemeester van Alkmaar! Van Kinschot, bijna twee meter lang, maakt een indrukwekkende entree en krijgt een staande ovatie. Twee dagen mag de Alkmaarse burge meester de feestelijkheden meemaken en overal ontmoet hij enthou siasme. Hij maakt burgemeester Edgar Clements, voorzitter Wallis G. Carter van de Rotary en Jimmie Wills meteen ereburger van Alkmaar. Er wordt een Alkmaar Week gepland en de bedoeling is Alkmaarse kinderen voor drie maanden naar Engeland te halen. Het initiatief krijgt vleugels als burgemeester Edgar Clements en de lokale krant Bath and Wilts Chronicle and Herald er hun gewicht achter zetten. Er wordt voor 25 een draaiorgeltje (staat in het stadhuis in Alkmaar 1) aangeschaft waarmee men 1000 wil ophalen om Engelse boeken aan de Alkmaarse bibliotheek te schenken. In oktober mogen vijftig Alkmaarse kinderen drie maanden naar Engeland. Zij worden ondergebracht in een kamp ten zuiden van Londen en in de tweede helft van november worden zij onthaald in Bath. In april 1946 staat burgemeester Van Kin schot aan het hoofd van een grote delegatie van De gebruikte kaart staat bekend onder de naam “Platte Grond van Alkmaar". De kaart is gemaakt in 1945. De maker is onbekend. Rechtsonder staat een legenda. De straatnamen Kruislaan en Zuiderhout (in 1937 gewijzigd in Julianalaan en Prins Bernhardlaan en op last van de bezetter ongedaan gemaakt op 24 februari 1942) zijn met de hand doorgehaald en volgens een besluit van 23 mei 1945 veranderd in Julianalaan en Prins Bernhardlaan Bronvermelding: onbekendcollectie Regionaal Archief Alkmaar PR 1005155. de Rotary Alkmaar bij een bezoek aan Bath en in augustus van dat jaar steekt een eerste groep van 142 kinderen uit Bath de Noordzee over voor een verblijf in Alkmaar en omgeving. Even eerder zijn ruim 160 jonge Alkmaarders alweer te gast geweest in Bath. Ter gelegenheid van Koninginnedag in 1946 komt een delegatie uit Bath naar Alkmaar. Tijdens dit bezoek wordt de stedenband onder impuls van de Rotary Clubs van beide steden officieel bekrachtigd. In 1948 trouwt Eli Prins met Ida Buttle uit Cornwall, die hij tijdens de oorlog had leren kennen. In 1950 wordt hun zoon Gwythian geboren, nu erelid van het uitwisselingscomité van Bath. Eli en Ida zijn in Bath blijven wonen. Ida overlijdt in 1993, Eli twee jaar later, op 1 augustus 1995. Eli en Ida liggen begraven in Bathford. Van de 213 Joden die in 1940 in Alkmaar woonden, overleefden er slechts 80 de oorlog. Eli's ouders en broer zijn in Sobibor vermoord. Alkmaar onderhoudt sinds de Tweede Wereldoorlog stedenban den met 5 Europese zustersteden: Bath, Darmstadt, Troyes, Tata en Bergama. Een zusterstad is een stad, waar een gemeente vriendschappelijke contacten mee onderhoudt. Dit verband wordt jumelage genoemd. Vaak gaan de contacten zo ver dat de partnersteden elkaar over en weer bijstaan. Dit wordt dan een stedenband genoemd. De stedenbanden van Alkmaar worden onderhouden door een particuliere organisatie, het Alkmaars Uitwisselings Comité ((AUC). Geruime tijd waren de uitwisselingen voornamelijk gericht op jongeren, sport en cultuur. Tegenwoordig zijn het uitwisselen van ideeën, deskundigheidsbevordering en het verlenen van (economische) ondersteuning minstens zo belangrijk. Nieuwe media als internet helpen een handje om nóg meer begrip te kweken tussen de inwoners van Alkmaar en haar zuster steden. Kennismaking met de andere cultuur staat daarbij voorop. Immers, we kunnen veel van elkaar leren. De steden zijn dich terbij gekomen, de mensen ook. Elk jaar vindt een uitwisseling tussen Alkmaar en Bath plaats van enkele honderden personen. Regionaal Archief Alkmaar HISTORISCHE VERENIGING ALKMAAR X^1925 De Alkmaar Week wordt gehouden van 23 tot 28 juli 1945 en Eli Prins nodigt daarvoor burgemeester Van Kinschot van Alkmaar, als eregast, uit om op 26 juli het diner en het bal in de Pump Room 10 bij te wo nen. Er komt echter geen reactie uit Alkmaar en Jimmie Wills stuurt er een telegram achteraan. Noord-Holland valt dan nog onder geallieerd bestuur en reizen naar het buitenland, laat staan Engeland, is onmo gelijk. Van Kinschot vraagt aan de commandant van de geallieerden in Noord-Holland, generaal Mark Clarke, die toevallig bij hem op bezoek is, of die zijn invloed kan aanwenden. De generaal regelt een reisver gunning en met een Dakota van de Amerikaanse luchtmacht vliegt Van Kinschot naar Londen. Daar stapt hij met nog één pond op zak in de trein naar Bath. gemeente ALKMAAR^ OUDHEIDKUNDIGE VERENIGING HET SCHERMER^ Aan het eind van de middag op 14 mei dringt het gerucht door dat de Nederlandse strijdkrachten geen weerstand meer bieden aan de Duitsers. Samen met Dirk Davelaar - inderdaad, de bakker van de Jodenkoeken - verdubbelt Prins de wacht. Om acht uur blijkt het gerucht te kloppen en beginnen Prins en Davelaar gevoelige papieren te verbranden. Daarna gaat Eli huis waarts. Hij realiseert zich ineens dat hij een verregaande beslissing moet nemen. Hij besluit zijn papieren te verbranden en beseft dat als hij niet weggaat, de Duitsers hem onmiddellijk zullen arresteren. Vroeg in de nacht wordt er ineens aangebeld. Het blijken twee doodsbange joodse korporaals te zijn. Ze zijn met toestemming van hun kapitein ontsnapt uit hun kampement. Ze krijgen burgerkleren - de uniformen worden in het kanaal gedumpt. De Luchtbeschermingsdienst in Alkmaar was opgedeeld in zeven vakken: Vak I: Nassaugarage (nu appartementencomplex Nassau Staete, aan het Nassauplein) Vak II: Abattoir (nu rechtbank Alkmaar, hoek Helderseweg-Kruseman van Eltenweg) Vak III: Garage Met (nu woonwijkje Steenovenpad aan de Frieseweg) Vak IV: Gemeentewerf (Keetgracht, nu wooncomplex, voormalige Stadstimmerwerf) Vak V: Kennemer Autogarage (Kennemerstraatweg 6) Vak VI: Kantoor Alkmaar Packet (Voormeer 35, nu appartementencomplex Turfmarkt) Vak VII: Wasserij Krom (Schermerweg, nu alleen de schoorsteen als monument) Na een gesprek in de middag van de 10e mei in De Waag begint Prins als telefonist op de commandopost. Drie dagen later wordt hij hoofd van Vak 7, ondergebracht bij Wasserij Krom aan de Schermerwegf£ Eigenaar en hoofd Piet Krom moest met spoed naar Den Helder en Goettsch zag ondanks tegensput teren van Eli Prins geen andere oplossing. Plots geeft hij leiding aan meer dan 100 mensen. Door de verhalen van Eli over Alkmaar en tegen het einde van de oorlog over de deplorabele toestand als gevolg van de Hongerwinter, krijgt Jimmie het plan Alkmaar te adopte ren. Samen gaan ze begin 1945 naar Londen, waar inmiddels de Help Holland Council is opgericht met steun van de Brits-Nederlandse bedrijven Unilever en Shell. De council voelt niets voor een speciale actie voor Alkmaar, waarop het tweetal zich tot koningin Wilhelmina wendt. Ze krijgen alsnog groen licht en zo wordt op 26 maart 1945 de City of Bath Alkmaar (Holland) Adoption Appeal Committee opgericht. In het bestuur zit een flinke vertegenwoordiging van de Rotary en Jimmie Wills wordt de enthousiaste voorzitter. En dan te bedenken dat Bath zelf in de oorlog hevig gebombardeerd is. Zo vielen bij drie aanvallen eind april 1942 alleen al ruim 400 doden. Eli Prins mag de volgende dag doorreizen naar Londen, krijgt wat geld op de Nederlandse ambassade en stuurt een telegram naar zijn zus Rosie, die met haar Engelse echtgenoot sinds een jaar in Bath woont Vervolgens neemt hij de trein en arriveert in Bath. Hij trekt voorlopig in bij zijn zus en zwager op Great Pulteney Street 65 0en werkt snel aan zijn inburgering. Zo houdt hij in juli voor de Rotary Club in Bath een lezing over de geschiedenis van Nederland en Oranje, waarmee hij veel indruk maakt. Het jaar erop sluit hij zich aan bij de Engelse variant van de Luchtbeschermingsdienst, de Air Raid Precautions Service (ARP) en hij gaat voor de Britse en Nederlandse regering werken onder de schuilnaam 'Jansen'. Het is de bedoeling dat Eli Prins de stemming en gemoedstoestand onder de verschillende delen van bevolking peilt, en geheimagenten op hun missie voorbereidt. Het houdt in dat de lijn tjes met Londen en de in ballingschap verblijvende koningin Wilhelmina en haar gevolg kort zijn. Eli wil zijn auto graag lenen omdat de Duitsers die toch zullen confisqueren, maar Van Kinschot heeft de auto nog nodig. Het lukt niet om bij de autogarage aan de Kennemer- straatweg Seen taxi te krijgen, dus gaan ze lopend op pad. Maar al snel komt hen alsnog een taxi achterop. Daarmee gaan ze eerst naar de Waerdendelstraat 5 Mwaar Eli zijn goede vriendin Rosie Hahn, een bekende operazangeres, onaangekondigd wil ophalen. Zij blijkt al op hem te wachten en ze zetten koers naar Rotterdam. Een hoge delegatie uit Bath brengt op Koninginnedag 1945, 31 augus tus, een tegenbezoek aan Alkmaar. Rotarylid Basil Hall, die de verhin derde burgemeester van Bath vervangt, doopt de ophaalbrug naar het Fnidsen tot Bathbrug.1^ X i ar g a COMMEMORATING THE BOND OF FRIENDSHIP BETWEEN THE TWO ANCIENT CITIES OF FOUNDED ON THE LIBERATION OF THE NETHERLANDS 5 MAY 1945 H** “NEDERLAND ZAL HERRIJZEN" Wip 1945 - 2003 THIS GARDEN WAS REDE. 'I GATED ON 23rd MAY 2003 TO CELEBRATE THE CONT. 'UED FRIENDSHIP BETWEEN THE TWO CITIES. IN THE PRESENCE OF THE MAYORS OF BATH AND ALKMAAR. PRESENTED BY THE BATH ALKMAAR TWINNING ASSOCIATION Graf Eli Prins Bronnen: The Remarkable Journey of Mr. Prins, Aletta Stevens, Brown Dog Books Regionaal Archief Alkmaar Noordhollands Dagblad www.bath-alkmaar.org.uk Op 17 mei is er al 1045 op gehaald, tegen het einde van 1945 zelfs een tegenwaarde orgeltje van 7500, omgerekend naar hedendaags geld 250.000! Want behalve geld wordt ook kleding, eten in blik en speelgoed ingezameld. Hierbij spelen vrouwencomités een doorslaggevende rol. standplaats Vakleiders Kassaugarage Abattoir ..(•Pt.;- HtlP the DUTCH CHILDREN ALKMAAR ITS UP TO YOU Rt MEMBER IDA VARY PRINS BUTT I E OF CORNWALL »Orn u hmuary i?oe ClEC «ARCH ,s,i REMEMBER ELIAS PRINS OF ALKMAAR KNIGHT I IN THE ORDER OF I ORANGE-NASSAU I .BORN 5 APRIL 1904 I AUGUST 1995 I A ALETTA STEVENS reis van een Joodje 'itujhteling-

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarders op de kaart | 2021 | | pagina 2