Ril NO ER/
I
fa
WH
I
w
BOMBOM/»
„Stf
mil
FF FI
VICTORIA
■BBB
AlkmaardersopdeKaart
ALKMAAR
HETSCHERMERiEILAND
De Familie Ringers
Regionaal
Archief
Alkmaar
4JD l-
Stedelijk
Museum
Alkmaar
'■if
I
t
t) Stadsvilla’s
I
J Ringersfabriek
I
J< Het Ringerskwartier
De Laat160A/160B
|H
Uitgave van: Stichting AlkmaardersopdeKaart
Teksten: Klaas te Bos, Annelies V. Janssen en Bart van Groen
Vormgeving: Gerard Stals
Druk: Marcelis Dékavé
Oplage: 2000
E Varnebroek 15-17
Huis van dr. Van Dam
[w Agentschap van de Nederlandsche bank
Museum In 't Houten Huis
gemeente ALKMAAR^
j OUDHEIDKUNDIGE VERENIGING
0
Deelnemers: Aldert Pilkes, Annelies V. Janssen, Jan Jansen, Fred Hoek,
Bart van Groen, Klaas te Bos
Hij belandde in de gevangenis te Scheveningen en de
kampen Vught en Sint-Michielsgestel. Uiteidelijk werd hij
overgeplaatst naar het concentratiekamp Sachsenhausen.
Hij was gedwongen deel te nemen aan een dodenmars
en werd door de Russen nabij de Elbe overgedragen aan
de Amerikanen. Eind mei 1945 keerde hij ernstig verzwakt
in Nederland terug. In het eerste naoorlogse kabinet
Schermerhorn-Drees werd Johan minister van Openbare
Werken. Eind 1946 trad hij - inmiddels was hij lid van het
kabinet Beel 1 - af als minister. Hij voelde zich geen poli
tiek dier, was niet tevreden over de aanpak van de weder
opbouw en had ook last van zijn gezondheid. Doorslag
voor zijn aftreden vormde uiteindelijk de opstelling van de
regering in het beleid ten aanzien van Nederlands-Indië.
Tot aan zijn dood in 1965 oefende Johan nog vele maat
schappelijke functies uit.
In 1905 startte de chocoladefabriek van Ringers in dit
pand van aanvankelijk 50 m2. De woning (nr. 15) en de
werkruimte (nr. 17) waren gebouwd door de firma
F.H. Ringers en Zoon. De fabrieksruimte bleek al snel
ontoereikend. Drie jaar later werd een verdieping toege
voegd en werd het pand vervolgens verlengd.
In 1911 gaven de twee broers Hendrik en Theo hier al
leiding aan 25 werknemers.
R Huize Voorhout
De bouw van Huize Voorhout aan de Kennemerstraatweg
in 1906 was voor de firma F.H. Ringers en Zoon een grote
klus. Advocaat mr. W.C. Bosman was de opdrachtgever.
De Hilversumse architect J.W. Hanrath was verantwoor
delijk voor het ontwerp. In 1939 werd het pand met een
grote vleugel uitgebreid. Firma F.H. Ringers en Zoon
bouwde die vleugel, maar zorgde ook voor het ontwerp
ervan. Gefortuneerde bejaarden betrokken het pand.
Maar niet voor lang. In 1940 confisqueerde de Duitse
bezetter Huize Voorhout. Hier zetelde tot het einde van
de Tweede Wereldoorlog het hoofdkwartier van de
Wehrmacht voor de kop van Noord-Holland. In 1949 werd
het gebouw het onderkomen van verpleegsters van het
Centraal Ziekenhuis aan de Wilhelminalaan.
Nu floreert het nog steeds in zijn omgeving als apparte
mentencomplex.
Als voorbeeld van de vele herenhuizen en stadsvilla's,
die de firma F.H. Ringers en Zoon bouwde, kunnen de
stadsvilla's Wilhelminastraat 2 (1917: architect Jan Wils zie
foto) en Wilhelminastraat 4 (1920: architect De Bazel)
dienen.
Tot de eerste huizen, die Fits jr. ontwierp, behoorde het
pand op de hoek van de Juliana van Stolberglaan/Ken-
nemerstraatweg. Hier woonde de bekende en populaire
Alkmaarse chirurg dr. J.M. van Dam (1880-1937). Hij pleitte
en zette zich indertijd in voor twee moderne ziekenhui
zen in Alkmaar. Zijn inspanningen leidden tot het Centraal
Ziekenhuis en het St. Elisabethziekenhuis (nu tezamen
het Noordwest Ziekenhuis). Schuin tegenover zijn woning
verscheen eind 1938 - op initiatief van familieleden en
patiënten - een monument ter nagedachtenis van deze
voor Alkmaar belangrijke chirurg.
[ft Julianaschool
Op 1 februari 1929 werd de Julianaschool in de Burge
meester Palingstraat 6 geopend. Frits Ringers jr. en J. van
Reijendam ontwierpen het pand. Zij werden beïnvloed
door de Amsterdamse School en Jan Wils. De school
startte als christelijke lagere school. In de vijftiger jaren
uitgebreid met een ulo, die na de inwerkingtreding van
de Mammoetwet de status van mavo kreeg. In 1975
ging de Julianaschool op in het christelijk lyceum (nu de
csg Jan Arentsz). Daarna vond een heao - als onderdeel
van de Hogeschool Alkmaar - nog een aantal jaren onder
dak in het schoolgebouw. Het fraaie pand werd in 1999
gesloopt. Op de plaats van de school verrees een aantal
woningen.
[^Ambachtsschool Bergerweg
Cornelis Bosman, directeur van de rederij "Alkmaar
Packet" was een van de prominente Alkmaarders, die
ijverde voor de start van technisch onderwijs in de stad.
In 1893 ging een ambachtsschool van start in een pand
op de hoek Doelenstraat/Gedempte Nieuwesloot.
Na het inzamelen van geld en subsidies werd de bouw
van een nieuwe ambachtsschool aan de Bergerweg mo
gelijk gemaakt. De architecten P.N. Leguit en J.W. Hanrath
zorgden voor het ontwerp. De firma F.H. Ringers en Zoon
bouwde het indrukwekkende pand. De Alkmaarsche Cou
rant sprak in 1913 bij de opening van de ambachtsschool
dan ook terecht over een "schoolpaleis". In september
1920 bezocht koningin Wilhelmina de school. Vanaf 2010
is het pand het onderkomen van onder andere het
Regionaal Archief Alkmaar.
Het monument is enkele jaren geleden verplaatst naar de
Prinses Julianalaan in de Hout.
Frits sr. kocht voor zijn beide zoons een kavel grond nabij
het Noord-Hollands Kanaal. In 1920 werd daar de eerste
paal geslagen. Het ontwerp van het fabrieksgebouw was
van de hand van Frits jr. Het ontwerp van de fabriek is
sterk beïnvloed door de bouwstijl van de Amerikaanse
architect Frank Lloyd Wright. De band tussen Frits jr. en de
bekende Alkmaarse architect Jan Wils is ongetwijfeld van
invloed geweest voor de keuze van deze bouwstijl voor de
Ringersfabriek. De firma F.H. Ringers en Zoon bouwde het
pand. Ook de verschillende nadien gerealiseerde uitbrei
dingen van de chocoladefabriek kwamen voor zowel het
ontwerp als de bouw voor rekening van de gebroeders
Ringers.
Het imposante fabrieksgebouw aan de overkant van de
stad en het kanaal werd wel als "ver weg" ervaren.
De Ringersbrug en Tesselse brug bestonden nog niet
en voetgangers konden geen gebruik maken van de
spoorbrug. De directie regelde een pontje om met name
fabrieksmeisjes die met de trein arriveerden, vanaf het
afgesneden kanaalvak over te kunnen zetten. Het pontje
was overigens niet meer dan een sloep. Op 22 december
1954 werd het pontje overvaren door een motorboot.
De 32-jarige Joop Haans, expeditieknecht en veerman
van Ringers kwam daarbij om het leven.
De chocoladefabriek floreerde. Op het hoogtepunt werden
wereldwijd ruimt 3.000 producten verkocht. Rond 1960
telde het bedrijf ongeveer 800 werknemers. Het werven
van personeel - met name inpaksters - kostte veel
energie. Zo liet de directie in 1958 inpaksters uit onder
meer Denemarken overkomen om de productie gaande te
In 1923 kwam een karakteristiek gebouw gereed op de
hoek van de Koorstraat en de Heul. De firma F.H.
Ringers en Zoon bouwde dit pand naar een ontwerp van
de Amsterdammers A. en L. van Gendt en de Alkmaarse
architect P.N. Leguit. Opdrachtgever was de Nederlandsche
bank, die in het gebouw een agentschap van deze
bank startte. Een tijdlang was het een filiaal van de Fortis-
bank, waarna het gebouw vervolgens dienst deed en doet
als onderkomen van modezaken.
[L Ramen Kapelkerk
De Kapelkerk aan de Laat bevat twee gebrandschilderde
ramen, die door leden van het gezin Ringers aan de kerk
zijn geschonken. In 1928 bekostigde de leden van het
gezin een raam met de beeltenis van de Bijbelse
Dorcas,die opkwam voor de armen en verdrukten. Met dit
raam brachten de kleinkinderen Ringers een eerbetoon
aan het liefdadigheidswerk van hun oma Elisabeth
Volten. Jan Ringers en zijn vrouw maakten het in 1939
mogelijk een raam te plaatsen met een tweetal Bijbelse
taferelen ("Laat de kinderen tot Mij komen" en "'t pen-
ninkske der weduwe").
In de loop van 1972 kwamen de machines definitief tot
stilstand. De fabriek werd door Klercq Woonwereld ge
kocht en kreeg - na een verbouwing - gedurende enkele
decennia de functie van meubelpaleis. De bakstenen
gevels verdwenen achter witte kunststofplaten. Na het
faillissement van Klercq brak een ongewisse periode
aan. Acties van de Historische Vereniging Alkmaar en de
Stichting ADAPT wisten sloop te voorkomen. In april 2016
wees de gemeenteraad het pand aan als gemeentelijk
monument.
kunnen houden. In de zestiger jaren van de vorige eeuw
kwam het bedrijf echter in de problemen. Het Engelse
bedrijf Cavenham Foods Ltd fuseerde in 1969 met de
Ringersfabriek. Een jaar later werd het geheel overgeno
men door de Koninklijke Droste fabrieken NV te Haarlem.
[G Het F.H. Ringershof
Als voorzitter van de Vereniging Volkshuisvesting Alkmaar
zette Frits jr. zich jarenlang energiek in voor uiteenlopen
de projecten in de stad. Zo kwam in 1952 in de Paul
Krugerstraat een complex van 34 woningen voor wedu
wen en bejaarden gereed. Het complex kreeg als eerbe
toon aan Frits jr. de naam van F.H. Ringershof.
Het F.H. Ringershof sloot aan bij het Hofje van Paling en
Van Foreest aan de Steijnstraat, dat in 1901 ook al door de
firma F.H. Ringers en Zoon was gebouwd. Vanwege de
slechte staat zijn de woningen van het F.H. Ringershof
gesloopt, maar het complex is weer in 2016/2017 in een
vergelijkbare stijl herbouwd.
I H
Q
HIHBI BK - B
en AANNEMERS
Facebook: www.facebook.com/alkmaardersopdekaart
Stichting AlkmaardersopdeKaart
Jan Ringers - de vader van Frits sr. - nam in 1844 de
timmerwerkplaats over, die al in het pand aan de Laat
160A/160B gevestigd was. Voor het pand lag toen nog de
gracht de Laat. Na een leerperiode van enkele jaren bij
zijn vader zette Frits sr. de werkplaats voort.
Met zijn gezin woonde hij in dit pand boven de werk
plaats. Anno 2020 is in het pand de lunchroom-brasserie
"De Huiskamer" gevestigd. Op het kozijn boven de ingang
van de lunchroom, vlak onder het zonnescherm, is de
firmanaam "1844 F.H. Ringers en Zoon 1904" geschilderd.
De voormalige chocoladefabriek Ringers heeft als inspi
ratiebron gediend voor de naamgeving van verschillende
elementen in het gebied waar de fabriek ooit van start
is gegaan. Zo wordt het gebied langs de Noorderkade
aangeduid als het Ringerskwartier. Het aldaar gevestigde
winkelcentrum gaat door het leven als Ringers Winkel
centrum. Het plein voor de voormalige chocoladefabriek
is getooid met de naam Ringersplein. En zo draagt de in
1997 gebouwde stalen voetgangersbrug over het
Noord-Hollands Kanaal de naam van Ringersbrug.
i i
M Ld
r.H.RINCERS EN ZOON.„TIMMERLIEDEN
Es
1925
HISTORISCHE
VERENIGING
ALKMAAR
FOTOCLUB
