WA
s v
ppWj.
fff-
"11
wri
.’i.
W\
-
.4 t.KaaWfe
uqpr>r»^j
De nummers 1 t/m 8 op de kaart corresponderen met de nummers bij de schilderijen op de achterkant.
In het jaar 2018 vieren we het 500-jarig bestaan van de Grote of Sint-Laurenskerk. De Grande Dame van Alkmaar die zich beval
lig en vanuit velerlei hoeken door heel wat schilders liet portretteren.
Salomon van Ruysdael, de befaamde Haarlemse landschapschilder (1600/1603 - 1670), heeft de Grote Kerk dertien keer vereeu
wigd. Daarvan zijn negen werken getraceerd die op diverse locaties in de wereld, meestal in beroemde musea, te bewonderen
zijn. Elk van de schilderijen die hier op de kaart staan vermeld verbeeldt de Grote Kerk. Weleens met een raam meer of minder
of met een zelfverzonnen entourage, maar nooit saai of voorspelbaar en altijd onmiskenbaar de Grote of Sint-Laurenskerk in
Alkmaar. Het maken van een evenwichtige en aantrekkelijke compositie moet voor Van Ruysdael belangrijker zijn geweest dan
een accurate weergave van de realiteit.
Dat Salomon van Ruysdael de Grote of Sint-Laurenskerk in Alkmaar zo veelvuldig vereeuwigde was waarschijnlijk omdat hij
vanuit Haarlem vaak op familiebezoek ging bij zijn broer Pieter de Gooyer, die in de Langestraat woonde met zijn gezin.
Hij gaf de Grote Kerk weer vanuit het noorden, het westen, het noordoosten en het zuiden. Voor wat we nu weten nooit vanuit
het oosten. Een reden zou kunnen zijn dat de kerk vanuit die windrichting gezien wellicht teveel achter bebouwing schuilging.
Driemaal gaf hij de stad met de Grote Kerk van dichtbij weer, driemaal plaatste hij Alkmaar ver naar de achtergrond.
De verbeelding vanuit het noordoosten wijkt af van de anderen omdat hier de Friese Poort dominant op de voorgrond staat.
Bovendien is het formaat groter en is dit werk op doek geschilderd in plaats van op paneel. Bij het schilderij geschilderd uit het
noorden komt hij terug op eerdere monochrome (eenkleurige) winterlandschappen die hij in een vroegere periode maakte.
Het schilderij dat hij vanuit het noordoosten maakte kan hiertoe ook gerekend worden.
In 2018 wordt in Alkmaar het 500-jarig bestaan van
de Grote of Sint-Laurenskerk groots gevierd. Stedelijk
Museum Alkmaar geeft de feestelijke aftrap van het jub-
leumjaar met een tentoonstelling, waarin schilderijen en
tekeningen met gezichten op de Grote Kerk bijeen
gebracht zijn. De geëxposeerde werken zijn van de
hand van twee befaamde meesterschilders uit de Gou
den Eeuw: Salomon van Ruysdael en Pieter Saenredam.
Deze tentoonstelling is van 17 februari tot en met 10 juni
2018 te zien in het museum. Salomon van Ruysdael schil
derde dertien gezichten op de Grote of Sint-Laurenskerk
van buitenaf. Van die dertien
schilderijen is van negen be
kend waar ze zich bevinden,
waar de andere vier zijn is
onbekend. Stedelijk Museum
Alkmaar kon acht schilderijen
lenen en exposeren. Christi
Klinkert (conservator Stedelijk
Museum Alkmaar) heeft in
samenwerking met Harry de
Raad (Regionaal Archief Alk
maar) en Peter Bitter (Monu
mentenzorg en Archeologie
van de gemeente Alkmaar)
uitgedokterd op welke plaat
sen Van Ruysdael heeft ge
zeten om schetsen te maken
als voorbereiding op het schil
deren in zijn atelier. Stedelijk
Museum Alkmaar heeft de
groep AlkmaardersopdeKaart
gevraagd ter gelegenheid van
de tentoonstelling een kaart
uit te brengen waarop deze
acht plaatsen worden aangegeven en worden voorzien
van een beschrijving van de schilderijen. De gebruikte
kaart (gedateerd tussen 1649 en 1652) is gemaakt door de
kaartenmaker Joan Blaeu, de zoon van de bekende Wil
lem Blaeu. Deze ingekleurde versie is beschikbaar gesteld
door de afdeling Bijzondere Collecties van de Universiteit
van Amsterdam. Christi M.Klinkert schreef een publicatie
voor de expositie waarvan de tekstschrijvers van Alkmaar-
dersopdeKaart gebruik konden maken voor deze kaart.
De groep AlkmaardersopdeKaart zet belangrijke Alkmaa-
ders letterlijk op de kaart. Er wordt een kaart gebruikt
uit de periode waarin de grote Alkmaarder leefde. Op de
kaart zijn bezienswaardigheden aangeven die met de
hoofdpersoon te maken hebben. Op de achterkant is een
beschrijving gegeven van
het leven en werken van
de hoofdrolspeler. Bij deze
kaart wijken we daarvan af
en geven we een beschrij
ving van schilderijen van
de hoofdrolspeler: de Grote
of Sint-Laurenskerk.
Deze uitgave is de zevende
in de reeks: schrijfster
Truitje Bosboom-Toussaint
(2012), uitvinder en filosoof
Cornelis Drebbel (2013),
waterkunstenaar Jan
Adriaanszoon Leeghwater
(2015), architect en idealist
Jan Wils (2016), de grootste
schilder van Alkmaar
Caesar van Everdingen
(2016) en dichteres, zan
geres, glasgraveerster en
muze Maria Tesselschade
Roemers Visscher (2017).
De hoofdpersoon in deze
editie is geen persoon maar de Grote of Sint-Laurenskerk,
geschilderd door Salomon van Ruysdael.
Kutrr^r svrrk
9t T.fmmtrt-flttik
9jJ)r 'Ktmrn
9f mm
fij, Kertf rttm flirt
96 Ps^rOrjfurk
9 t .f/lfrlIrMl
99 til/lnrt
9f SPuttrrjtr-rui
fc nurrht
f' OyLLtm y a yarrdtm
ja .irfrrlm ff Xrrkttf*
ff 6ftHrrrtjk-.tr t
yy M'r-rtlttkrrs/lrrtJfr
f9 trrren htry
ff £ktr*»rrjh-4rt
ff Zy^Jnrrt yf l.rrurjlr. ftr u'rrtrlfltrrl i
X» Pitlcrrr fhrth .1 Mtur
P Btntien l.ynk.
j C PtrrJr vrrf
*8 l Vaurtfr fyL»t
tf i Jirtert huyi
JO OfJr fiserkty
jf ‘Itr I.fmmrrkrrtk
J* Sant ktfk jj fitukctf ff 'fisUtrrflr.
Jf .Sftttr lurtrnrr erf ft jAtvjkkrt
jj Sytrrtny htrrl
ittkrjlrvrt
'fj Grrrt nmtLuU
yB t Klef*
ff
ftfifflett ff
fi Crtttr •rrar,
ff ZJrrrjbvft
ff kttUrrrjlrjrt
f Sarmr-fUneJlrtet
jr ff ktfltrijltnli
ff j/iitfrLmdrr yttre fy i nffrrrm
f9 KmrjtrMt
ff Irrljlntl y6 J/tf.kjïrt
fff. 'Rrtejlrul
9> l^frljbnkfr
gy t 3’lunJrr kef
j» l Prty/lrf
hrntsrmflrty
f, Kffrljkrtk
h Xttflrrf fj Sc*fiery
ff S .turftfleert
jirfflrtH fy .\ïtmr ffnut
•rjlreet 93 f.lruthflrttt
fj -f Lmefirtrt
ye .fffrljberk
yj •D/.fftftt
yi Srkfftft eek
■f ji»ri temen ktsyt
M X'rrtnem
1/ (fftknyi
ly Pfflktryr
p Kt» Ahrkt
I f t M'rcj knye
W J/teye Sekte!
Ofdr Ptrlrrf
Vu Irr^r'Drrirff
Dr .Irtellery kftyt
ff VtV^k
\fy J>/ ’krrjlrm
ff VüJfan-ke
/7 KtTf!
f9 <f V' kftyr
ff kr Krsttn
9f 3rem/teert
*a Kennemer yert
•f Cr/jlrr-yrrrt
.Hetr
OuJc
jW
van
•r
yan-
IS
V P
i yt
'pTraM
h>1
-KI.’
'«r
r-i^.
^‘evs/jte -f
Landen
«ÏL.
.ItfifltlT l'ruJenhfftmu^ Vinf.
D.D. PJURTORI, CON5VLIBV5. ÓCABINLsj
b toticji Senatui Reipublicx Alcmarienfi. j
JÏanf rahuLm D. D D. r nf
pannes Blaeu 1
y.r i
if
V11 -'a
L -
