H te SR 99 kK n w 7/~ ■Lu wa, O ,f 7/z S ii pTj ml fci n" J5G m w ^£23 |L tl -'fex.i fr' jOHvfjbL 0 fMJ w S. Wl i if r^Ul- J H J h i a S Jp-j «a i E u.. 'Xi i i IfrüJ R Sr'. ra A 5^ i .4}^ Jffel H I j fl few 4 "fl- I*» (io) j i '5 HP 1'4 '4 ■Lx 1 tr-'-u' 4 I// j /ci a, 74 1*1 1 .7 fó R ,H»4 f A\r 1 •Hi w- 'r'.’f.ïi J l’j 3Xl U V' fC ^4 2»‘ In de museumzaal “De Gouden Eeuw van Alkmaar” tó**. Hfl n I /I 'kA 1 I I »d iS I» De groep AlkmaardersopdeKaart zet belangrijke Alkmaar- ders letterlijk op de kaart. Er wordt een kaart gebruikt uit de periode dat de grote Alkmaarder leefde. Op de kaart is een route aangeven langs de bezienswaardigheden die met de hoofdpersoon te maken hebben. Op de achterkant van de kaart is een beschrijving gegeven van het leven en werken van de hoofdrolspeler. Deze uitgave is de vijfde in de reeks: schrijfster Truitje Bosboom-Toussaint (2012), uitvinder en filosoof Cornelis Drebbel (2013), waterkunste- naar Jan Adriaanszoon Leeghwater (2015) en architect en idealist Jan Wils (2016). De hoofdpersoon in deze editie is de grootste schilder van Alkmaar Caesar van Everdingen (1616/1617-1678). Bij de keuze van Van Everdingen heeft de groep AlkmaardersopdeKaart willen aansluiten op de Een wandelroute langs bezienswaardigheden rond Caesar van Everdingen zijn onder meer schilderijen te zien van Jacob Corne- lisz. van Oostsanen, Maarten van Heemskerck, Willem van de Velde (de Oude), Gerard van Honthorst, Pieter Jansz Saenredam en Jan de Baen. Uitzonderlijk is de omvangrijke collectie werken van Caesar van Everdin gen, Alkmaars grootste schilder. Het museum bezit elf schilderijen van hem - waaronder twee imposante schuttersstukken - en heeft daarnaast twee portretten in langdurig bruikleen uit het Rijksmuseum. actualiteit. Stedelijk Museum Alkmaar organiseert van 24 september 2016 tot 22 januari 2017 de tentoonstel ling Vleiend penseel rond Caesar van Everdingen. Tevens is in deze periode de 400-ste geboortedag van Caesar. De gebruikte kaart (gedateerd tussen 1649 en 1652) is gemaakt door de kaartenmaker Joan (zoon van Willem) Blau. De mooi ingekleurde versie is beschikbaar gesteld door de afdeling Bijzondere Collecties van de Universi teit van Amsterdam. De tekstschrijvers van AodK konden gebruik maken van de teksten van Christi M. Klinkert (conservator Stedelijk Museum Alkmaar) die zij schreef voor de catalogus die verschijnt bij de tentoonstelling Vleiend penseel 2. De Grote of Sint-Laurenskerk, Koorstraat 2 Jaarlijks is in de zomermaanden de kerk geopend op dinsdag t/m zondag van 11.00 tot 17.00 uur. In de periode 24 september2016 tot 22 januari 2017 is er de tentoonstelling Vleiend penseel rond Caesar van Everdingen. Het museum toont dan al zijn werken van Caesar in de tentoonstellingszaal, samen met schilde rijen van de Alkmaarse meester uit andere collecties. w de decoratie van een scheepsmodel dat in de kerk hangt. Volgens de overlevering zou het scheepje verwij zen naar de zegetocht van Michiel de Ruyter naar Chat ham, waar zijn schepen op 22 juni 1667 de ketting kapot voeren en grote schade aanrichtten aan de Engelse vloot. Tijdens de tentoonstelling Vleiend penseel zal de Grote Kerk geregeld geopend zijn zodat de gesloten orgelluiken bewonderd kunnen worden. Zie voor meer informatie www.caesarvaneverdingen.nl In deze kerk, de huiskamer van Alkmaar, is Caesar van Everdingen nadrukkelijk aanwezig. In de periode 1643 1644 schilderde hij “De triomf van koning Saul na Davids overwinning op Goliath” op de twee orgelluiken van het nieuwe grote orgel in de kerk, nu bekend als het Van Ha- gerbeer/Schnitger orgel. De luiken, ontworpen door Jacob van Campen zijn meestal geopend en de schilderingen dus onzichtbaar. Wellicht het meest curieuze werk van Van Everdingen is Ten slotte werd Caesar in 1678 begraven in deze kerk. Zijn grafsteen is te vinden in het Noordertransept, grafnum- mer 49, met zijn monogram CvE erop. 3. Huis en werkplaats van Claes Jacobsz van der Heck, Langestraat 108 De jonge Caesar ging hoogstwaarschijnlijk in de leer bij zijn buurman (5 huizen vanaf het huis waar hij woonde, dus vermoedelijk op deze plaats), de toen beroemde schilder Claes Jacobsz. van der Heck. Een vrij breed werkende schilder, die zowel historiestukken maakte, zoals Caesar later deed, alsook landschappen en portret ten. Men neemt aan dat Caesar zijn verdere opleiding genoot bij de Utrechtse meesterschilder Jan Gerritsz. van Bronckhorst. 4. Stadhuis, Langestraat 97 Caesar maakte in opdracht van het gemeentebestuur in 1662 zijn beroemde stuk “Lycurgus demonstreert het belang van de opvoeding". Het werd geschilderd als schoorsteenstuk voor de Prinsenzaal in het stadhuis van Alkmaar, die toen net gerenoveerd was. Sinds 1875 hangt het schilderij in Stedelijk Museum Alkmaar. 5. Woonhuis van Caesar, Langestraat 96 Waar Caesar van Everdingen in 1616 of 1617 is geboren weten we niet. Wel dat hij is opgegroeid in dit pand tegenover het Stadhuis. Hij verhuisde in 1648 op 31- of 32-jarige leeftijd naar Haarlem. Nadat hij ook nog een korte periode in Amsterdam heeft gewoond, keerde hij in 1662 definitief terug naar Alkmaar, naar het huis waar hij zijn jeugd doorbracht. 7. De Waag, Waagplein 2 In 1657 (hij woonde toen in Haarlem) schilderde Caesar grote, imposante schuttersstukken van de Jonge Schutte rij en de Oude Schutterij. Hij werkte hieraan in de Waag, omdat hij in Alkmaar geen werkplaats had. Overigens was er waarschijnlijk nergens een werkplaats die groot genoeg was voor die enorme doeken. 9. Provenhuis van Helena van Oosthoorn, Koningsweg 70 Helena van Oosthoorn, de echtgenote van Caesar, heeft twee maanden voor haar dood in 1694 in haar laatste testament bepaald dat na haar dood uit haar nalaten schap een hofje moest worden opgericht: het Provenhuis van Helena van Oosthoorn. In dit huis konden één of twee oude vrouwen wonen. In het huis moesten ook de konterfeitsels' (portretten) van haar man en zijn ouders 6. Apotheek De witte Roos, Mient 2 Het was in de Gouden Eeuw gebruikelijk dat schilders hun benodigdheden betrokken bij een apotheek. Het is waarschijnlijk dat Caesar zijn schildersspullen kocht bij deze apotheek. 8. Hofje Van Nordingen/Huis van Achten, Lombardsteeg 23-35 Caesar schilderde rond 1639-1640 portretten van de kinderen Van Nordingen. Deze stukken hangen, met nog twee andere Nordingenportretten die hij in 1646 en 1648 schilderde, nog altijd in dit hofje. De schutterij was de burgerwacht die zorgde voor orde en veiligheid in de stad. Alle burgers die daartoe in staat waren, waren verplicht om dienst te doen in de schutterij. De schutters lieten zich vaak afbeelden op monumentale groepsportretten. De schutterij speelde een belangrijke rol in het sociale en culturele leven van de stadsgemeenschap. Als er geen aanleiding was om Alkmaar te verdedigen bloeide het verenigingsleven op. Er werden dan op het Doelenveld schietwedstrijden gehouden. Deze wedstrijden waren tevens oefening voor de schutterij, want in de 15de en 16de eeuw was pijl en boog een gangbaar, maar moeilijk te hanteren wapen voor de oorlogvoering. Daarna, in de 17de eeuw werden vuurwapens gebruikt en werden pijl en boog gebruikt als sportbeoefening. De schutters van de Oude Doelen gebruikten een voetboog waar de schutters van de Nieuwe Doelen de moderne handboog gebruikten. Het weeshuis in 1789. Afbeelding:J.A. Cres cent (Regionaal Archief Alkmaar) 10. De Nieuwe of Sint-Sebastiaansdoelen (1618), Doelenstraat 3 Het onderkomen voor de Jonge Schutterij. Van 1968 tot 2000 was Stedelijk Museum Alkmaar geves tigd in dit voormalige verenigingsgebouw van de schut ters. Aan de achterkant bevindt zich het Doelenveld dat de moeite waard is om even af te wijken van de route. 11. Oude of Sint-Jorisdoelen (1509), Doelenstraat 23. Op deze plaats vinden we nu het Grafisch Atelier Alkmaar in de voormalige Wilhelminaschool. Ten slotte eindigen we bij het begin, Stedelijk Museum Alkmaar. opgehangen worden. In 1695 werd dit huis, waarin het provenhuis van start ging, aangekocht. Er woonden van meet af aan drie oude vrouwen. De schilderijen verhuis den later naar Stedelijk Museum Alkmaar. De Oude Schutterij had hier onderdak. Caesar maakte zijn eerste publieke opdracht voor de schutters van de Oude Doelen in 1641. I. Stedelijk Museum Alkmaar, Canadaplein 1 Het museum is geopend op dinsdag t/m zondag van II. 00 tot 17.00 uur, de vrijdagavondopstelling is van 1700 tot 19.00 uur •i J f jfV 1 Mfl 1 l b il I 12. Weeshuis, hoek Gedempte Nieuwesloot en de St. Sebastiaanstraat Ooit stond hier het klooster Het Jonge Hof. In 1572 werd het klooster opgeheven. De gebouwen werden in 1576 ingericht tot weeshuis. In dit weeshuis groeide Wollebrand Geleynsz. de Jongh op. De Alkmaarse wees wist op te klimmen tot comman deur van de VOC. In 1674 schilderde Caesar van hem een levensgroot portret. In de bestrating van de Gedempte Nieuwesloot is met blauwe, glimmende steentjes aan gegeven hoe de gracht werd begrensd zodat je je kunt voorstellen hoe het er hier moet hebben uit gezien. I XI «“"“V I* T’TfTfTWfB wWir HS] «4.^ - «-«aJ •O 1 -4 -*■ I 1 aO'iM i^twl lu - puit Si? F fl

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarders op de kaart | 2016 | | pagina 1