0
de Bibliotheek
Regionaal Archief Alkmaar
Kennemerwaard
SU*»*,,
O,
gemeente ALKMAAR^
■J
•- - jX J x -
ff i
Aanduiding op kaart in blauw
Uitsnede van de kaart van Alkmaar door Cornells Drebbel (1597)
HISTORISCHE VERENIGING ALKMAAR
Op de kaart van Drebbel is prima te
zien hoe Alkmaar er in 1597 uitzag.
We bekijken een aantal opvallende
plekken in de stad.
1* Stadskraan
Op de kaart is in de Kraanbuurt
geen stadskraan meer te zien. In
1590 is deze naar de Bierkade ver
plaatst, ter hoogte van het Fnidsen,
waar we hem wel ingetekend zien
staan.
alcmaria victrix I
2* Vijversloot
De Vijversloot was een oude
vestingsingel en liep van het
Ritsevoort met een bocht naar
het zuiden tot de stadsmuren aan
de Oudegracht, de oude vesting
gracht. Op de kaart zien we achter
het huis op de Hofstraat nog een
deel van dit water lopen. De
huidige straatnaam Het Vijvertje
herinnert nog aan dit water.
lijk te herkennen aan de ingete
kende toren (symbool van Alkmaar)
op de binnenplaats. Aan de zuid
kant van het stadhuis liep in het
begin van de 16e eeuw nog een
gracht: de Kaksloot. Na demping
tussen 1560-1564 ontstond hier de
Breedstraat. Hier is ook de garen-
markt te zien. Het bestond uit een
U-vormige open galerij onder een
lessenaarsdak. Aan de zijde van de
Langestraat zien we dat het
Moriaanshoofd nog niet bij het
stadhuiscomplex getrokken is.
4* Nieuwe Sloot, Hof van Sonoy
Het oorspronkelijke kloostercom
plex is nog aan drie kanten
omgeven door water. Aan de
Oostzijde door de Korte Nieuwe-
sloot, zuidelijk door de Lange
Nieuwesloot (waarover waarschijn
lijk de hoofdingang stond) en aan
de achterkant loopt de Raam-
sloot. Dit grachtje werd gedempt
na raadsbesluit van 1866. De
Korte- en Lange Nieuwesloot
werden gedempt in 1867.
5* Waaggebouw en waagplein
Het Waaggebouw heeft nog een
klein torentje. Op 21 november
1597 besloot men om de toren te
verhogen. Er kwam een toren
rustend op 4 zuilen vanaf de
grond door het kruiswerk en door
het dak. Omdat deze nieuwe
toren pas gereed kwam in 1599,
is op de kaart van Drebbel de
oude nog te zien.
Oorspronkelijk werd de kaasmarkt
gehouden aan de oever van de
Mient. In 1558 werden zeven
Deze kaart is de tweede in een reeks Alkmaarders op de kaart.
Zie: www.alkmaardersopdekaart.nl
huisjes ten zuiden van het Heilige
Geesthuis afgebroken ter vergro
ting van het marktgedeelte. Een
laatste vergroting volgde in 1582.
Die situatie zien we op de kaart
afgebeeld. Het grote Waagplein
aan de noordzijde is er nog niet.
Pas na 1600 vinden er uitbreidin
gen plaats ten noorden van de
Waag en ontstond in 1886 de hui
dige grootte van het Waagplein.
1. Gewelfde Stenenbrug - Start
Onze kennismaking met Cornelis Drebbel start hier. De graveur van
de beroemde plattegrond van Alkmaar uit 1597 heeft op deze plek
twee mannen getekend, staand op een windroos. Zullen dat Adriaans
Anthonisz en Drebbel zelf zijn?
2. Geboortehuis Verdronkenoord 141 - Jeugd
Dit pand staat bekend als Drebbels geboortehuis. Het was binnendoor
verbonden met de brouwerij aan de Huigbrouwerstraat (tweede pand
vanaf Verdronkenoord). Tijdens zijn jeugd kwam Drebbel hier voor het
eerst in aanraking met techniek. (lees [A] op de achterzijde)
3. Synagoge Hofstraat 15 - Eigendommen
Op de plaats van de huidige synagoge stond ooit het tweede woon
huis van de familie Dremmel. In 1588 verhuisde de familie hiernaar
toe. Het pand bleef in Drebbels bezit tot 1612. (lees [B])
4. Oudegracht - Vestingwerken
De Oudegracht was tot 1572 de vestinggracht van Alkmaar. Tussen
1572 en 1575 werden de moderne verdedigingswerken aangelegd,
ontworpen door Adriaen Anthoniszoon, Burgemeester van Alkmaar en
Stercktebouwmeester van de Staten Generaal. De vader van Cornelis
werkte ook mee aan deze vestingwerken.
5. Gulden Vlies Koorstraat - Vertrek naar Haarlem
Het Gulden Vlies is één van de oudste herbergen van Alkmaar. De
oudste vermelding komt uit 1563. In die tijd stond naast de herberg
de Kennemerpoort. Bij de vernieuwing van de vestingwerken is deze
poort 200 meter zuidelijker herbouwd. De poort gaf toegang tot de
weg richting Haarlem, waarheen Drebbel na 1587 vertrok. (lees [C])
7. Woonhuis Doelenstraat/Koningsweg - Huwelijk en
vertrek naar het buitenland
Op de hoek van de Doelenstraat met de Koningsweg stond Drebbels
laatste Alkmaarse woonhuis. Hier maakte hij veel instrumenten en
werkte hij aan zijn bekendheid. In 1604 vertrok Drebbel vanuit dit
huis naar het buitenland. (lees [E])
10. Hoek Mient/Waagplein - Nalatenschap
Hier stond de drukkerij van Gerrit Pieterszoon Schagen, een jeugd
vriend van Drebbel. Hij gaf zijn eerste verhandeling uit: 'Wonder-
Vondt' in 1607. Maar Drebbel heeft behalve deze verhandeling nog
veel meer op zijn naam staan. (lees [H])
6. Stadhuis - De eerste grote opdracht
In 1595 besloot het Alkmaarse vroedschap tot het maken van een
stadskaart. De relatief onbekende graveur Drebbel kreeg zijn eerste
grote opdracht. (lees [D])
8. Gedempte Nieuwesloot - Vernoemingen
Dit korte deel van de Nieuwe Sloot had, na de demping in 1867 bijna
Cornelis Drebbelstraat geheten. Maar een meerderheid in de ge
meenteraad vond het te veel eer. Wat was er gebeurd met Drebbels
roem? (lees [F])
9. Biermuseum Houttil - Laatste levensjaren
Hoewel groot geworden met uitvindingen en experimenten, runde
Drebbel in de laatste jaren van zijn leven een bierhuis. (lees [G])
3* Stadhuis
Het stadhuis is op de kaart duide-
^.^,.•^.,^.77
ÉL/
t lu 4MW i
3»
SU
- <-
1 "-- s
if M
s
-S - 9
ju M
