Koel helder water
357
Linksboven: Het vertier
buitenshuis was vaak
eenvoudiger dan
tegenwoordigmaarniet
minder leuk, vooral als er
eens iets ongewoons
gebeurde. Deze foto werd
genomen tijdens een koude
winter in het begin van deze
eeuw. Het vroor toen zo
hard, dat er zelfs in de tuin
kon worden geschaatst.
Rechtsboven: Heel leuk was
het ook als het weer zo goed
was dat buiten of in de serre
de maaltijd kon worden
gehouden. Hier zit
omstreeks 1900 een
vooraanstaande Alkmaarse
familie rond de tafel. Derde
en vierde van links zijn
M.A. de Lange en RE. de
Lange. De vrouw met de
hond op schoot is Marie
Litli de Jeude.
Hieronder: Spelevaren
gebeurde ook in 1787, zoals
hier in het Zeglis bij de
Boompoort.
De Alkmaarse dichter Cornelis Pietersz. Schagen,
die in 1621 een lofdicht op Alkmaar schreef, vertelt
onder meer dat het water van de vele grachten en
grachtjes waterputten overbodig maakte. Konden
de Alkmaarders het koele glasheldere water zo uit
de gracht scheppen om hun dorst te lessen? De
werkelijkheid was enigszins anders en vermoedelijk
zou de moderne mens geen week in leven blijven als
hij naar het Alkmaar van enige eeuwen geleden
werd teruggeplaatst. De toenmalige bewoners
waren resistent en bepaalde ziekten hadden op hen
geen vat. Dit kon echter niet verhinderen dat er
soms epidemieën uitbraken die velen het leven
kostten. In de vorige eeuw werd de slechte kwaliteit
van het drinkwater als de hoofdoorzaak van een
aantal epidemische ziekten aangewezen. Door het
zegenrijke werk van de gemeentelijke
Gezondheidscommissie is er toen langzaam maar
zeker verandering gekomen, onder meer door de
aanleg van een waterleidingnet.
In het middeleeuwse Alkmaar, toen het inwonertal
zoveel kleiner was en het water relatief zuiverder,
leefde men veel gemakkelijker. Toch bleken er
verordeningen nodig om de hygiëne te bevorderen.
Zo moesten de bewoners elke zaterdag de straat en
goot voor hun huis schoonmaken. Niemand mocht
zijn mest langer dan drie dagen voor zijn deur laten
liggen. Ook was het verboden 'stillen' (WC's) en
varkenshokken te maken, waarvan de uitwerpselen
op straat terecht kwamen. Varkens waren heel
gewoon in Alkmaar en eerst in 1580 werd het
verboden ze los te laten lopen. Het brengen van
vuilnis op buurmans erf of bij de kerkmuur werd
beboet met twee schellingen. Het stadsbestuur had
op verschillende plaatsen vuilniskuilen laten graven
en daar behoorde men zijn vuilnis heen te brengen.
Deze kuilen werden regelmatig geleegd en de
inhoud is gebruikt om de Voormeer te dempen.
Herhaaldelijk moest worden gewaarschuwd tegen
het werpen van allerlei vuilnis in de grachten en
stadswateren. Men placht nogal eens een loopje te
nemen met deze voorschriften. Hedendaagse
baggerwerkzaamheden in Alkmaars grachten
tonen overigens duidelijk aan dat er sindsdien
weinig is veranderd. Al gooide men in vroeger
eeuwen geen oude fietsen in het water, dode
beesten zoveel te meer. Kadavers moesten eigenlijk
