De tweede pan
Molen van Piet
Houtbouw overheerste nog lange tijd en ook het
riet als dakbedekking had een taai leven. Er
moesten heel wat branden en brandjes worden
geblust voordat men op stenen muren overging,
maar nog vaak bleven de voor- en achtergevels van
hout. Volgens de geschiedschrijver Eikelenberg
ontstond op 25 mei 1328 een brand die de kerk en de
meeste huizen van Alkmaar in as en kool deed
verkeren. Na 1500 verbood het stadsbestuur het
bouwen van houten huizen. De stad gaf 'subsidie'
als men zijn dak met dakpannen belegde, en wel als
'de vierde pan'dus een bijdrage van 25 procent. Als
men zijn hele dak ineens vernieuwde, kreeg men
zelfs 'de tweede pan' of 50 procent vergoed.
Houten gevels zijn er in Alkmaar bijna niet meer:
het Huis met de Kogel is een van de weinige
voorbeelden. Andere huizen uit de zestiende eeuw,
252 Kanisstraat 1 en Kooltuin 26, zijn geheel van steen.
Vooral de gevel aan de Kanisstraat doet nog sterk
denken aan de vroegere houtbouw. Ook het
inwendige heeft nog een houtskelet. Het huis heeft
een luifel aan de gevel, wat thans zeldzaam is, maar
vroeger zeer algemeen. De luiken voor de
benedenramen klapten half naar boven als luifel en
half naar beneden om een uitstalling van
winkelwaren mogelijk te maken. Door het
stadsbestuur werden reglementen uitgevaardigd
om de breedte van de luifels te beperken, omdat zij
anders het verkeer hinderden. En 't is nog steeds zo;
kijk maar in de Zilverstraat waar het balkon van het
'Kasteeltje' om de haverklap wordt kapotgereden
door vrachtauto's.
Tussen al deze gebouwen, huizen, winkels en
bedrijfjes liepen de Alkmaarders naar en van de
kerk, de school, op bezoek gaande in het gasthuis,
Linksboven: De
Accijnstoren op de
Bierkade, links een aardige
rij trapgevels uit de 17de
eeuw langs het
Verdronkenoord.
Rechtsboven: De
Doelenstraat in 1729,
volgens de tekenaar
Cornelis Pronk. Het
gebouw van de Nieuwe
Doelen staat links.
Midden links: Apotheek de
Eenhoorn, op de hoek van
de Langestraat en de
Kraanbuurt, getekend door
Crescent in 1803. Hier is het
huis ook aan de buitenkant
nog grotendeels van hout.
Midden rechts: Een
tekening van het Huis met de
Schopjes, Luttik Oudorp
110, zo genoemd naar de
gevelsteen met de drie
gekruiste schopjes.
Hieronder: Het
Verdronkenoord met de
Visbanken, naar C. Pronk,
anno 1729. Rechts en links
trapgevels uit de 17de eeuw,
alle met luifels en luiken. Er
is geen enkele bewaard
gebleven.
