Kerken en kloosters zuidelijke dwarsarm - en staat ook nog op het hoogste punt van de stad. Daardoor is het, zelfs zonder toren, een opvallend bouwwerk, dat sterk domineert boven de lage huizen en vanuit de dorpen in de omtrek duidelijk valt te herkennen. Wie de ontwerper was, is niet bekend. De architect Anthonis Keldermans heeft van 1497 tot 1501 de bouw begeleid, maar hij heeft niet de bouwtekeningen gemaakt. Wel zorgde hij voor de aanvoer van natuursteen uit Brabant en Bentheim, waarvan ettelijke tonnen voor de bouw nodig waren. Mede daardoor vormt de kerk zo'n groot contrast met de bakstenen dorpskerken. Het geheel is een karakteristiek voorbeeld van de laat-gotische bouwkunst in Noord-Holland geworden. Aan de Laat staat de Kapelkerk, minder hoog dan de Grote Kerk maar toch ook oprijzend boven de huizen. De bouw hiervan begon waarschijnlijk kort na 1500, in ieder geval werd er omstreeks 1540 aan gewerkt. Dat was dus kort na de voltooiing van de moerassen, gemakkelijk te verdedigen tegen rondzwervend gespuis en vooral tegen de legertjes van verderop wonende barbaren, die veelal belust waren op uitbreiding van hun grondgebied en op buit. Feitelijk is van het Alkmaarse stadsbeeld in de middeleeuwen maar heel weinig bekend. We weten niet hoe de eerste kerk en de oudste kloosters er hebben uitgezien. We kunnen ze ons waarschijnlijk niet eenvoudig genoeg voorstellen. De Grote Kerk, gewijd aan Sint Laurens, heeft meer dan één voorganger gehadDe laatste werd in 1468 vernield doordat de toren plotseling instortte. Direct begonnen de Alkmaarders met het bouwen van een nieuwe kerk. Van 1470 tot 1512 is er aan gewerkt. Het kerkgebouw is hoog - let eens op de 248 enorme ramen in de gevels van de noordelijke en LinksbovenHel Hof van Sonoy, omstreeks 1730 getekend door Abraham Rademaker. De brug op de voorgrond ligt over het water van de Nieuwesloot, die toen nog niet was gedempt. Het uiterlijk van de gebouwen is niet veel veranderd, alleen de muur is weggehaald en vervangen door een ijzeren hek. Het gebouw heeft heel wat verschillende bestemmingen gehadzelfs die van pesthuis en is ook nog eigendom van de hervormde diaconie geweest. Rechtsboven: J.A. Crescent tekende de Laat met de Kapelkerk in 1814. De Laat bestond hier slechts uit een smalle kade langs het water. Links: Het beleg van Alkmaar in 1573, een detail van een schilderij in het Stedelijk Museum. De schilder is onbekend, maar het moet vrij kort na het beleg zijn geschilderd. We kijken op de ouderwetse verdedigingsmuur bij de Friesepoort, met de halfrond uitspringende torens. De Spaanse kanonnen staan netjes naast elkaar opgesteld en schieten hun ijzeren kogels van 12 of 24 pond tegen de muur. Aan de horizon is rechts de Abdij van Egmond te herkennen.

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Ach Lieve Tijd Alkmaar | 1988 | | pagina 4