Het tonnenstelsel
Imitatiestijlen
Linksboven: De
Nieuwlandersingel
omstreeks 1890: een
boerenhuisje en veel tuinen
achter de muur. In deze
buurt lagen vroeger de
kruidentuinen van de
Stadsapotheek.
Rechtsboven: Dezelfde
Nieuwlandersingel nadat
diverse architecten, onder
wie ook Leguit, hun
bouwwerken hadden
neergezet. Langs het water
liggen de rails van de
stoomtram, die van hieruit
langs de
Kennemerstraatweg naar
Haarlem reed.
Midden: Een van de 'betere'
buurten: de Nassaulaan met
huizen in allerlei stijlen uit
het begin van de 20ste eeuw.
Gemeenschappelijk hebben
ze alleen dat het hoge huizen
zijn met hoge kamers, die
heel wat stookkosten met
zich meebrengen. Sommige
van deze huizen zijn
interessant genoeg om ze op
de nieuwe stedelijke
monumentenlijst te zetten.
Tot nu toe staan hierop
alleen panden in de
binnenstad.
overbleef, werd omgevormd tot een lustoord en
wandelpark, ontworpen door de vruchtbare
fantasie van landschapsarchitect en tuinontwerper
J.D. Zocher, die onder andere ook de Utrechtse
wallen verfraaide. Van het park kunnen wij nog
altijd genieten; het samen over de Vest wandelen is
na bios-of discobezoek een geliefde bezigheid voor
jong Alkmaar.
Binnen de stad veranderde ook nogal wat: men
werd gevoeliger voor de eisen van de hygiëne en
men kon niet meer leven in de stank van de open
riolen, waartoe de grachten waren verworden. Na
1870 dempte men daarom de Nieuwesloot en de
Laat. Voor het stadsbeeld was het aanvankelijk
geen verbetering. Vooral de Laat veranderde in één
klap van een romantische, boom-omzoomde gracht
in een buiten alle proporties brede zandvlakte met
aan weerskanten piepkleine huisjes. Omdat het
zand waarmee was gedempt eerst moest inklinken,
duurde het enige jaren voordat er een echte
bestrating op kon worden gelegd.
Gedempt werden iets later ook het Geestwater ten
westen van de Grote Kerk en het vervolg daarvan
naar het noorden, dat het Mallegat heette. Toen de
grachten hun rioolfunctie verloren, zocht men de
oplossing van het afvoerprobleem in het
tonnenstelsel. De handkarren, hoog beladen met
onwelriekende tonnetjes, leverden toen een zeer
eigentijdse bijdrage aan het stadsbeeld. Eerst toen
Alkmaar ruim 700 jaar stad was geweest, wat in
1954 werd gevierd, verdween de laatste ton en had
Alkmaar een echte riolering.
De nieuwe tijd bracht Alkmaar heel wat technische
vooruitgang, zoals de aanleg van de spoorlijn in
261
