Alkmaar krijgt stijl Linksboven: De héél oude Friesebrug, die dateerde uit 1835. De foto is in 1895 genomen vanaf de Noorderkade. Aan de overkant staat café de Muizen vreugd, met stalling voor paarden en rijtuigen. Rechts daarvan het logement van Gerling, zo te zien van iets minder allooi. De brug werd in 1923 vervangen door een nieuwe die in 1953 alweer te klein was. Rechtsboven: Het Noordhollands Kanaal, met links de brug over de Kaarsenmakersgracht en de Kanaalkade, die toen nog vol bomen stond. In de verte is de gashouder van de gasfabriek aan de Helderseweg te zien. De woonhuizen werden in de zeventiende eeuw als regel van steen gebouwd. Houten gevels en rieten daken waren nadrukkelijk door het stadsbestuur verboden. Grote branden hadden toen nog voornamelijk plaats in bedrijfsgebouwen. Zo verbrandden in 1605 de zoutketen (en in 1619 weer), in 1611 debaanhuizen van de lijnbaan buiten de Nieuwpoort (en in 1621 weer) en in 1657 de runmolen bij de Boompoort. Ook in de eeuw daarna brandde er heel wat af. In 1720 brouwerij De Drie Ruyten (later Het Lam), in 1733 oliemolen de Hercules bij 't Zeglis en in 1746 het baan- en teerhuis buiten de Boompoort. Grote branden in de binnenstad woedden in 1755 in hetTuchthuis en in 1756 aan het Luttik Oudorp. Het waren niet alleen houten bouwsels die gevaar liepen: de schijnbaar zo solide stenen Kapelkerk brandde in 1760 volledig uit. Het typerend element van het zeventiende-eeuwse huis was de trapgevel. Dit was de meest logische aansluiting van de recht opgemetselde voorgevel aan de schuine lijn van het dakvlak. Al deze trapgevels, van de eenvoudigste tot de meest versierde, doen prettig aan door hun verantwoorde en regelmatige verhoudingen. De panden Oudegracht 182 vormen een prachtige groep van drie gelijke trapgevels. Eén van de mooiste voorbeelden is wel het Huis met de Schopjes aan het Luttik Oudorp 110. Hiervan is ook de onderpui nog in oude vorm, hetgeen een zeldzaamheid is. Het is geen wonder dat in de negentiende en twintigste eeuw nog dikwijls een huis met een 'nostalgische' trapgevel werd gebouwd. Meestal zijn deze echter slechter van verhoudingen en lelijker door ander materiaal en overbodige versieringen. Om de toch wat eenvoudige trapgevel wat meer sierwaarde te geven, paste men varianten toe als de halsgevel en de pilastergevel, waarbij het aantal 257

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Ach Lieve Tijd Alkmaar | 1988 | | pagina 13