Roerige tijden Linksboven: Portret van een oude vrouw dat omstreeks 1540 werd geschilderd door Maerten van Heemskerck. Wie deze vrouw moet voorstellen, is niet bekend; mogelijk is het de moeder van de schilder. De portretkunst was in de 16de en 17de eeuw sterk ontwikkeld. Rechtsboven: Pieter Aeriaensz. Cluyt schilderde in 1580 voor de Sint Sebastiaansdoelen twee grote taferelen van het beleg door de Spanjaarden rond de stad A lkmaar in 1573. Het ene vanuit het zuiden, het andere, dat hier is afgebeeld, vanuit het noorden. Hierdoor wordt een redelijk compleet beeld verkregen van de door de Spanjaarden gevoerde oorlogshandelingen. Midden: De Haarlemse schilder Maerten van Heemskerck (1498-1574) onderhield een langdurige en belangrijke zakelijke relatie met de Alkmaarse familie Van Oudshoorn- Paling-Van Foreest. Hij kreeg regelmatig opdrachten van haar voor het maken van schilderijen, vooral na de terugkeer van zijn reis uit Italië. Zo portretteerde hij Wilhelmina Paling en Andries van Oudshoorn. Andries van Oudshoorn was een zeer rijk en vooraanstaand man. Hij was rentmeester van de abdij van Egmond en eerste dijkgraaf van het waterschap de Uitwaterende Sluizen. In 1516 huwde hij met Wilhelmina Paling. Hij zit hier rijk gekleed in een fluwelen mouwvest met een tabbaard die is afgezet met bont. In zijn linkerhand houdt hij een brief. Rechts hangt zijn familiewapen. In de Grote Kerk, vlak onder het grote orgel, hangt nu nog steeds een groot schilderij. Het model is wat ongewoon. Het schilderij is de afbeelding van een kerk, waarin men gemakkelijk de Sint Laurens kan herkennen, zoals die had moeten worden. De kerk is namelijk weergegeven met een hoge toren. Zo'n schilderij heet een 'kerkportret'. Men vermoedt, dat er vroeger een collectebus onder heeft gehangen. Daarin konden de gelovigen hun bijdrage voor de bouw van de kerk storten. Dan konden ze meteen zien, hoe 'hun' kerk zou worden. Blijkbaar waren de goede gaven niet voldoende, want de toren is er nooit gekomen. Een ander schilderij dat het collecteren voor de armen moest stimuleren, hangt nu in het Rijksmuseum in Amsterdam, waar het al ver vóór deTweede Wereldoorlog is terecht gekomen. De kerkvoogdij heeft het toen voor 50.000 gulden verkocht, omdat zij geld nodig had voor een grote restauratie van de kerk. Het schilderij bestaat uit zeven voorstellingen, die samen in een lijst zijn gevat. Men noemt het 'De Zeven Goede Werken', ook wel 'De Zeven Barmhartigheden'. Deze goede daden zijn volgens de katholieke traditie: het spijzigen der hongerigen, het laven der dorstigen, het kleden der naakten, het bezoeken van gevangenen, het verzorgen van zieken, het herbergen van daklozen en het begraven der doden. Ook onder dit schilderij heeft vermoedelijk een collectebus gehangen. De opbrengst was bestemd voor het Heilige Geest Gasthuis, een gasthuis voor zieken en doortrekkende reizigers, dat na 1585 werd verbouwd tot het huidige Waaggebouw. Een hoogtepunt voor de kerkelijke kunst in Alkmaar was de beschildering van het hoog-altaar van de Grote Kerk. Hieraan werkte de kunstenaar 227 B Qffiit'-RigffilÜjlatt.hi fin-f-tM (hn.finWehAfrhtiaento .Wc nieiwnl utvchf Vni|V :i/: in m.tt! pl)caten \»ilt bekennen j Heep IflFtipA' ij f-pffihïsjjuvu féiuiè, l.'n ficruhê -tècJf vm'rrop A'c 'jhit 'fiif Ivvimc. Enjtoidfii twAvom te fhwmenvatf, eWaer en torjhrn nite \veter C>u <vnifi n~^f oclö\irkyrivelt(it ji) èaf. Open illiinSen poorten en bomen Mie ^M.atït^vii/'j.ltmck' mie- afrit Ac lier-coiiieti beneuen -liet/icr' "Wm (Mjgjmn Alekinan-, ~tüT Me jhnmi wier Maf-. Ïliecoti(er0(ï:hwrf:-V mttflTS M- fe: biïpjeiït itothLfiïjffijfc-, fheek. inj \>ccljeê. riie -itv— ii- (ffprt- tidjm\vrmoiiA>'iè. I'/jwA J;:lbïtir, Itiê'f lof,te M.wken flnef. raebfkt, iV ei'deiirii J cduta'elifieh

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Ach Lieve Tijd Alkmaar | 1988 | | pagina 7