Roerige tijden
Linksboven: Portret van een
oude vrouw dat omstreeks
1540 werd geschilderd door
Maerten van Heemskerck.
Wie deze vrouw moet
voorstellen, is niet bekend;
mogelijk is het de moeder
van de schilder. De
portretkunst was in de 16de
en 17de eeuw sterk
ontwikkeld.
Rechtsboven: Pieter
Aeriaensz. Cluyt schilderde
in 1580 voor de Sint
Sebastiaansdoelen twee
grote taferelen van het beleg
door de Spanjaarden rond
de stad A lkmaar in 1573.
Het ene vanuit het zuiden,
het andere, dat hier is
afgebeeld, vanuit het
noorden. Hierdoor wordt
een redelijk compleet beeld
verkregen van de door de
Spanjaarden gevoerde
oorlogshandelingen.
Midden: De Haarlemse
schilder Maerten van
Heemskerck (1498-1574)
onderhield een langdurige
en belangrijke zakelijke
relatie met de Alkmaarse
familie Van Oudshoorn-
Paling-Van Foreest. Hij
kreeg regelmatig
opdrachten van haar voor
het maken van schilderijen,
vooral na de terugkeer van
zijn reis uit Italië. Zo
portretteerde hij Wilhelmina
Paling en Andries van
Oudshoorn. Andries van
Oudshoorn was een zeer rijk
en vooraanstaand man. Hij
was rentmeester van de abdij
van Egmond en eerste
dijkgraaf van het
waterschap de Uitwaterende
Sluizen. In 1516 huwde hij
met Wilhelmina Paling. Hij
zit hier rijk gekleed in een
fluwelen mouwvest met een
tabbaard die is afgezet met
bont. In zijn linkerhand
houdt hij een brief. Rechts
hangt zijn familiewapen.
In de Grote Kerk, vlak onder het grote orgel, hangt
nu nog steeds een groot schilderij. Het model is wat
ongewoon. Het schilderij is de afbeelding van een
kerk, waarin men gemakkelijk de Sint Laurens kan
herkennen, zoals die had moeten worden. De kerk
is namelijk weergegeven met een hoge toren. Zo'n
schilderij heet een 'kerkportret'. Men vermoedt,
dat er vroeger een collectebus onder heeft
gehangen. Daarin konden de gelovigen hun
bijdrage voor de bouw van de kerk storten. Dan
konden ze meteen zien, hoe 'hun' kerk zou worden.
Blijkbaar waren de goede gaven niet voldoende,
want de toren is er nooit gekomen.
Een ander schilderij dat het collecteren voor de
armen moest stimuleren, hangt nu in het
Rijksmuseum in Amsterdam, waar het al ver vóór
deTweede Wereldoorlog is terecht gekomen. De
kerkvoogdij heeft het toen voor 50.000 gulden
verkocht, omdat zij geld nodig had voor een grote
restauratie van de kerk. Het schilderij bestaat uit
zeven voorstellingen, die samen in een lijst zijn
gevat. Men noemt het 'De Zeven Goede Werken',
ook wel 'De Zeven Barmhartigheden'. Deze goede
daden zijn volgens de katholieke traditie: het
spijzigen der hongerigen, het laven der dorstigen,
het kleden der naakten, het bezoeken van
gevangenen, het verzorgen van zieken, het
herbergen van daklozen en het begraven der
doden. Ook onder dit schilderij heeft vermoedelijk
een collectebus gehangen. De opbrengst was
bestemd voor het Heilige Geest Gasthuis, een
gasthuis voor zieken en doortrekkende reizigers,
dat na 1585 werd verbouwd tot het huidige
Waaggebouw.
Een hoogtepunt voor de kerkelijke kunst in
Alkmaar was de beschildering van het hoog-altaar
van de Grote Kerk. Hieraan werkte de kunstenaar 227
B Qffiit'-RigffilÜjlatt.hi fin-f-tM (hn.finWehAfrhtiaento
.Wc nieiwnl utvchf Vni|V :i/: in m.tt! pl)caten \»ilt bekennen
j Heep IflFtipA' ij f-pffihïsjjuvu féiuiè, l.'n ficruhê -tècJf vm'rrop A'c 'jhit
'fiif Ivvimc.
Enjtoidfii twAvom te fhwmenvatf, eWaer en torjhrn nite \veter C>u <vnifi
n~^f oclö\irkyrivelt(it ji) èaf. Open illiinSen poorten en bomen
Mie ^M.atït^vii/'j.ltmck' mie- afrit Ac lier-coiiieti beneuen
-liet/icr' "Wm (Mjgjmn Alekinan-, ~tüT Me jhnmi wier Maf-.
Ïliecoti(er0(ï:hwrf:-V mttflTS M-
fe: biïpjeiït itothLfiïjffijfc-, fheek. inj \>ccljeê. riie
-itv— ii- (ffprt- tidjm\vrmoiiA>'iè. I'/jwA
J;:lbïtir,
Itiê'f lof,te M.wken flnef.
raebfkt,
iV ei'deiirii J
cduta'elifieh