Bergense School
De gemeente Alkmaar herdacht in 1954 het feit dat graaf
Willem II haar in 1254 stadsrechten verleende. Zij deed dat door
40.000 gulden uit te trekken voor de aankoop van een aantal
beelden, die een plaats kregen op de Vest. De meeste aankopen
waren heel 'herkenbaar'. Het waren onder andere: 'Man met
Kalf', van Cerrit Bolhuis, bij de Bergerbrug, 'Arbeider met
spade', van B. Haveman, nabij de Vrouwenstraat, 'Zittende
Hond', van Noeki Raedecker, nabij de Emmabrug, en 'Gezin'
van Cor Hund, achter het Sportfondsenbad. Maar er was ook
een klein abstract beeldje bij van Fri Heil en een fraai modern
werk, 'Man met haanvan de Italiaan Giacometti dat bij het
Kruithuis werd neergezet. Al eerder had de gemeente een
verzetsmonumentje laten maken door Jeanne Kouwenaar-Bijlo
uit Bergen.
De volkshumor maakte zich al spoedig van deze kunst meester.
Zo hing er aan de 'Arbeider met spadeop een dag een karton met
het opschrift: 'Ik ben bar leunderig.
240
Inmiddels hertrouwd, was Koos pas op 65-jarige
leeftijd in staat om de kuiperij op te doeken en zich
geheel aan het schildersvak over te geven. Groot
was zijn teleurstelling toen de plannen om een Koos
Stikvoortmuseum op te richten geen doorgang
vonden. Op 5 augustus 1975 overleed deze
markante Alkmaarder over wie een vriend eens zei,
dat hij een 'romanticus met een gedempt palet' was.
Een hoofdstuk apart is het optreden van wat
genoemd wordt de 'Bergense School', die zich
tussen 1914 en 1940 profileerde. Het was een losse
groep schilders en schilderesssen die min of meer in
dezelfde stijl werkten. Ze stonden onder invloed
van de Franse kunstenaar Henri le Fauconnier, die
tijdens de Eerste Wereldoorlog als vluchteling in
Bergen terechtkwamHij trof daar een aantal jonge
kunstenaars aan, die sterk zochten naar
vernieuwing. Dat waren mensen als Matthieu en
Piet Wiegman, Leo Gestel, CharleyToorop,
Mommie Schwarz, Else Berg, Germ de Jong, Jaap
Weyand, Harrie Kuyten, Gerrit van Blaaderen,
Arnout Colnot en Dirk Filarski.
Voor hen werd Le Fauconnier het grote voorbeeld
en hij wees ze nieuwe wegenNiet langer werden er
mooie landschappen geschilderd, maar nu werd
gepoogd uit te drukken welke gevoelens het
landschap bij de kunstenaar opriep. Dat leidde tot
een heel andere wijze van uitbeelden: strakker en
vaak in donkere kleurenDe vernieuwing werd niet
algemeen begrepen. Toen Matthieu Wiegman in
1914 voor de Willibrorduskapel in Heiloo een
schildering maakte, voorstellende de prediking van
SintWillibrordus, werd het werk geweigerd als
zijnde te modern. Het werd later naar Engeland
verkocht. Dat is maar een enkel voorbeeld van de
vele afwijzende reacties op de 'nieuwe' kunst. Later
hebben deze kunstenaars meer erkenning
Midden links: In de zomer
van 1905 bracht Picasso een
bezoek aan Alkmaar. Hij
moet erg onder de indruk
zijn geraakt van de
klederdrachten in dit
gebied. Deze gouache
vervaardigde Picasso aan
het Noordhollands Kanaal
nabij Alkmaar.
Midden rechts: Een van de
belangrijkste
vertegenwoordigers van de
Bergense School is Leo
Gestel 1881-1914De wat
sombere expressionistische
schildertrant van de
Bergense School, vindt men
vooral terug op dit in 1916
getekende zelfportret.