Jaarmarkten
woensdag van september is het hier Lappendag.
Dan vindt er op het Waagplein en in de omringende
straten een grote veemarkt plaats, waar allerlei
beesten, van geiten tot koeien, van schapen tot
paarden, gekocht en verkocht worden.
Tegelijkertijd wordt er dan op en rondom de Laat
een lappenmarkt gehouden, waar behalve alle
mogelijke soorten textiel, ook nog andere waren
worden verkocht. De Lappendag is oorspronkelijk
eigenlijk een jaarlijks gehouden veemarkt. Ook in
het voorjaar is er heel lang zo'n markt geweest.
Alkmaar kende nog andere jaarmarkten dan die
voor- en najaarsmarkt. Deze andere jaarmarkten
waren in het bijzonder bedoeld voor kooplieden uit
afgelegen streken en zelfs uit het buitenland. Om
hen te lokken - zij verkochten produkten die
normaal niet of moeilijk te krijgen waren - kregen
zij allerlei faciliteiten die buiten de jaarmarkt alleen
voor Alkmaarders golden. Immers, op de gewone
dag- en weekmarkten werden verkopers uit de stad
Linksboven: Niet alleen
kazenook varkens werden
tijdens de veemarkten bij de
Waag gewogen. Daarvoor
werden er houten kooien op
de weegtoestellen geplaatst.
En de koper wist precies
hoeveel vlees hij in de kuip
had. De foto dateert van
1927.
Rechtsboven: Nadat de kaas
op de kaasmarkt verkocht
wasdroegen de
kaasdragers de berries met
kazen de Waag in om ze te
laten wegen. Op deze foto
uit 1935 is goed te zien hoe
dat wegen in z 'n werk ging.
Omdat er op de verkochte
kaas aan de stad belasting
moest worden betaald, was
het van groot belang dat het
wegen zo nauwkeurig
mogelijk geschiedde. Om
fraude te voorkomen, stond
er bij elke weegschaal een
waagmeester, die toezicht
hield op het wegen. Links
naast de schalen staat de
lessenaar van de schrijver,
een functionaris die precies
noteerde wat er werd
verkocht.
Rond 1700 werden de
waaggewichten tweemaal
per jaar geijkt. Vooreenstuk
van honderd pond moest
een stuiver ij kloon worden
betaald. De ijkgewichten
werden in het stadhuis
achter slot en grendel
bewaard.
Midden: Een groep
kaasdragers in 1900. De
meest rechtse is J. Th. v. d.
Idsert, destijds een bekende
kaasdrager.
volgden echter zwaardere straffen. Zo werd in 1736
de kaasdrager IJsbrand Bootsman ontslagen,
omdat hij de aanstichter in een rel tegen de pachter
van de waagaccijns was geweest (de inning van
accijnzen werd toen door het stadsbestuur aan
particulieren verpacht). De pachter en zijn helpers
hadden een boerenwagen met kaas in beslag willen
nemen, waarvan de accijns was ontdoken.
Bootsmans oproep 'Goy die donderse rakkers en
verklikkers met steenen en stront' was niet aan
dovemansoren gezegd. De pachter moest met
enkelen van zijn collega's en gerechtsdienaren
benen maken. Het was dat Bootsman voor vrouw
en kinderen moest zorgen, anders had hem nog een
lange gevangenisstraf boven het hoofd gehangen!
Behalve de kaasmarkt kent Alkmaar nog een markt
182 die tot in een ver verleden teruggaat. Iedere derde
