Tien eeuwen Alkmaar,
de Alkmaarders en
hun culturele leven
Redactie en samenstelling: drs. Menno van der Laan, prof. dr. Leo Noordegraaf,
drs. GerritValk en Els vanVliet-Mak.
Tekst: mr. J.H. Rombach.
Op de omslag: Een concert
in de zaal van het
toonkunstig gezelschap
Harmonie in 1796. Deze
aquarel door J.A. Crescent
toont hoe het deftige publiek
met de voor die tijd
karakteristieke steken en
staartpruiken in de zaal
rondliep en met elkaar
praatte, terwijl het orkest
achter de balustrade zat te
spelen.
Links: De toneelvereniging
Talma onder de zinspreuk
'Vooruitgang door oefening'
was opgericht in 1879 en kon
dus in 1904 het 25-jarig
bestaan vieren. Dat
gebeurde op 2 oktober in
Diligentia. Opgevoerd werd
toen het toneelspel in drie
bedrijven 'Vriendentrouw'
dat was geschreven door
Antonie Reule Nzn. De
avond werd besloten met het
traditionele 'tableau' waarin
de gehele groep zich nog
eens op zijn voordeligst
presenteerde. De fotograaf
C. van der Aa maakte er
deze foto van.
Rechts: Op 22 en 23
september 1908 werd de
tentoonstelling van de
af deling Alkmaar van de
Hollandse Maatschappij
van Landbouw gehouden.
Dit was een jaarlijks
terugkerende belangrijke
gebeurtenis in de
binnenstad. Een
muziekuitvoering in de
avond behoorde tot de
hoogtepunten.
Cultuur omvat alles wat niet vanzelfsprekend tot
het leven van alledag behoort. Het culturele leven
is als het ware een versiering van het alledaagse.
Ook in Alkmaar deed men in de late middeleeuwen
zijn best om het aards bestaan mooier en
aangenamer te maken. Vakkundige
handwerkslieden schilderden kleurige schilderijen,
maakten houtsnijwerk, of borduurden prachtige
priestergewaden. Deze ambachtslui waren ware
virtuozen in hun vak, maar werden toen nog niet als
kunstenaars in de hedendaagse zin van het woord
beschouwd.
Er waren nog meer uitingen van de cultuur. In de
Sint Laurens Kerk zongen koorknapen
Gregoriaanse liederen, op school leerde men Latijn
en ook activiteiten op het terrein van de literatuur,
toneel en wetenschap behoren tot de cultuur.
In de middeleeuwen gingen veel van deze
activiteiten uit van de kerk en waren verbonden met
het kerkelijk leven.
Met de bouw en inrichting van kerken, kapellen en
kloosters kreeg de cultuur alle kansen om zich te
ontplooien. Allerlei ambachtslieden kregen
opdrachten voor het maken van altaarstukken,
beelden, gebrandschilderde glasramen, zilverwerk,
kerkbanken, koorhekken en orgels. De voor de
eredienst gebruikte boeken werden door bekwame
illustratoren prachtig versierd met krullen en kleine
tekeningen, die miniaturen worden genoemd. Een
voorbeeld is een met de hand geschreven
Evangelieboek dat in de abdij van Egmond werd
gebruikt. Vanuit dit beroemde klooster kwamen
heel wat culturele stimulansen. Alkmaarse
ambachtslui zullen ter verfraaiing van het
onderkomen van de monniken ook wel eens
opdrachten hebben gekregen.
Ook in de Sint Laurens, de in de vijftiende eeuw
gebouwde Grote Kerk van Alkmaar, viel heel wat te
genieten. Er waren mooi versierde altaren,
waarvan dat van het Onze Lieve Vrouwe- of
