Uitvinder van de verrekijker
bevorderde de oprichting van tekenscholen en ook
Alkmaar kreeg in 1825 een stadstekenschool.
De eerste stadstekenmeester, Adrianus de Visser,
gaf de lessen in een lokaal in de kazerne aan de
Paardenmarkt. De school bereikte een bloeiperiode
onder de bezielende leiding van de kunstenaar
M.J. Stucki. Van 1835 tot de opheffing van de
school in 1869 stond hij aan het hoofd. Het was geen
kunstopleiding maar een school voor aankomende
bouwkundigen en andere ambachtslieden.
Bouwkundig tekenen nam dus een belangrijke
plaats in op het lesprogramma.
Het echte tekenen en schilderen werd beoefend in
het genootschap Kunst Zij Ons Doel, dat in 1831
werd opgericht. De eerste directeur van het
genootschap was de bekende schilder van vee,
Pieter Plas. In die tijd vond men Plas een belangrijk
kunstenaar en de leden droegen hem op handen.
Eén van hen dichtte:
'Men zag ook Plas met zijn koeien
zo schoon van stand en rijk van kleur
't was of zag men de beesten loeien
en de schapen stonden in hun fleur'.
Plas was een uitstekend leermeester en leidde
jarenlang in goede vriendschap Kunst Zij Ons
Doel. Na zijn overlijden bleef zijn weduwe in
moeilijke omstandigheden achter. De leden van het
genootschap organiseerden daarop een verloting
van kunstwerken om haar financieel wat te steunen.
Ook de Haagse schilder Bosboom, de man van de
bekende Alkmaarse schrijfsterTruitjeToussaint,
stond voor de verloting een schilderij af.
De opvolger van Plas werd StuckiHij was een knap
tekenaar en heeft vele aardige stadsgezichten van
Alkmaar gemaakt. Zijn specialiteit waren de
'Kafféklatschen'. Dit waren toevallige
koffievlekken die hij met veel fantasie omtoverde
tot een landschap. Van deze merkwaardige
kunstuiting is op het gemeentearchief een serie
bewaard gebleven. Goede tijden beleefde Kunst Zij
Ons Doel eveneens onder opvolgers van Stucki: de
kerkschilder A. Klaseneren J. Cock. Vooral
directeur Cock was goed in het organiseren van
feestavonden.
De tekenavonden vonden plaats in de Nieuwe
Doelen. Daar brachten de schilderende, tekenende
en soms ook boetserende liefhebbers hun gezellige
en nuttige avonden door, tot het pand in 1957 tot
museum werd bestemd.
Linksboven: Aan dit portret
van Johannes Petrus van
Horstok is wel te zien dat hij
een scherp waarnemer was.
Hij beschouwde zichzelf
niet voor niets als de beste
schilder van Alkmaar.
Verschillende leden van
deftige families in Alkmaar
en Haarlem hebben zich
door hem laten portretteren.
Zijn eigen portret werd
geschilderd door JReekers.
Blijkbaar beviel het Van
Horstok goed, want hij
maakte er deze geslaagde
kopie van.
Rechtsboven: Kunst Zij Ons
Doel organiseerde
regelmatig
tentoonstellingen, zoals hier
in oktober 1901 in een zaal
van het burgerweeshuis aan
de Gasthuisstraat. Enkele
leden van KZOD zijn
geschaard rond een tafel
waarop de tekeningen zijn
uitgestald. Het zijn Keetje
Witte, dochter van een
Alkmaarse bierbrouwer,
haar vriendin mevrouw
Lissonne-Aghina, de
directeur J. Cock, de
kerkschilderA. Klaseneren
de heer Gonnet.
Midden: Toen de eerste
directeur van Kunst Zij Ons
Doel, Pieter Plas, overleed,
bleef zijn weduwe in
armelijke omstandigheden
achter. Om haar te steunen
organiseerde het
genootschap een verloting
waarvoor ook de
kerkschilder Johannes
Bosboom een werkstuk
instuurde.
Deze echtgenoot van de
Alkmaarse schrijfster Truitje
Toussaint vervaardigde ook
dit schilderij van het kleine
orgel in de Grote Kerk.
Noord-Holland, met Alkmaar als centrum, vormde
een rijke voedingsbodem voor mensen met aanleg
voor de exacte vakken. Zeevaart en
waterbouwkunde waren in dit gebied belangrijk en
wie een praktische aard had, werd daardoor
aangetrokken. Een voorbeeld is de Alkmaarder
Adriaan Anthonisz., die rond 1600 leefde. Hij
woonde in Alkmaar en was daar een vooraanstaand
burger, maar zijn werkzaamheden strekten zich
over het hele land uit.
Hij had geen universitaire opleiding genoten, maar
was in de praktijk opgeleid als landmeter. Omdat hij
tijdens de roerige Tachtigjarige Oorlog veel
bestuursfuncties had, kon hij zich verdiepen in de
vestingbouw. Op dat gebied werd hij snel een
deskundige. Zijn grote kennis werd ontdekt en hij
kreeg van verschillende steden de opdracht
versterkingen aan te leggen. Als
