ff f Ft I
De 'Groote Tour'
ISS
Links: Een wel heel
bijzondere fiets ligt links op
de waterkant langs het
Noordhollands Kanaal. De
foto werd omstreeks 1890
genomen. Aan de
rechterkant is de Bierkade te
zien. Over het
Noordhollands Kanaal ligt
de Schermervlotbrug, die in
1958 werd verwijderd. Voor
de verbinding tussen de stad
en het Schermereiland is nu
nog slechts een pontje voor
voetgangers en fietsers
beschikbaar.
beurtschip, een vaste dienstregeling. Iedere
ochtend om half negen precies reed de koets weg
van zijn standplaats. De ene helft van het jaar lag
die voor het logement De Rode Leeuw, de andere
helft van het jaar voor het café DeToelast.
Onderweg stopte de koetsier bij verschillende
haltes of 'posten'. Vandaar, dat de wagen 'postkoets'
heette. Halverwege de route lag een post bij
Noorddorp. Daar werden de paarden gewisseld en
wachtte de Alkmaarse postkoets op de diligence uit
Haarlem, die op hetzelfde tijdstip was vertrokken.
Uiteraard kon het omgekeerde ook gebeurde. Als
de andere koets gearriveerd was, stapten de
passagiers over. Daarna reden de beide koetsiers
ieder naar hun eigen stad terug. Als het goed was,
kwam de wagen om kwart voor twee weer bij zijn
vertrekpunt terug. Erg snel ging de diligence dus
niet. Bovendien werden de passagiers flink door
elkaar geschud, want de koetsen hadden geen
vering.
De koetsiers waren, evenals de schippers van de
trekschuiten, aan allerlei bepalingen gebonden.
Ook zij mochten niet dronken zijn, geen tabak
roken, niet tegen reizigers schelden, geen te hoge
vrachtprijs vragen en niet te lang op een
pleisterplaats blijven hangen. Ook hun rijstijl werd
nauwlettend in de gaten gehouden. Voerlieden die
van de weg raakten en hun wagen omver reden,
konden rekenen op een flinke geldboete van zes
gulden.
Het reizen van onze voorouders bleef niet beperkt
tot een tochtje met de trekschuit of een ritje met de
postkoets in het binnenland. Sommigen reisden tot
ver over de landsgrenzen. Bij regentenfamilies
werd het zelfs gebruikelijk om de zonen op een
rondreis door Frankrijk en Italië te sturen. Voor
dochters werd dit klaarblijkelijk niet nuttig en te
gevaarlijk geacht. De 'GrooteTour', zoals de
rondreis werd genoemd, moest de jongelieden
beschaving, maatschappelijk inzicht en kennis van
vreemde talen en landen bijbrengen. Hierdoor
zouden zij later beter op hun regententaken zijn
berekend. De reis was dus bedoeld om te leren,
maar bij de meeste 'touristen' kreeg het vermaak al
snel de overhand. Eenmaal in het buitenland
werden in plaats van bibliotheken en oude
bezienswaardigheden, liever drinkgelegenheden en
(toen ook bekende) tennisbanen bezocht.
Ook verschillende Alkmaarders hebben een
'GrooteTour' gemaakt. Cornelis Pieterszn.
Schagen reisde bijvoorbeeld in 1620 in gezelschap
van Constantijn Huygens naar Venetië. Cornelis,
telg uit een burgermeestersgeslacht, keerde gezond
en wel terug. Hij werd later een vermaard arts en
een niet onverdienstelijk dichter.
Voor AdriaanVrijburgh, eveneens tourist, was een
dergelijke behouden thuiskomst niet weggelegd.
Deze Alkmaarder, zoon van een vroedschap (een
raadslid), was een tragisch lot beschoren. In mei
1626 vertrok hij welgemoed met zijn oom Dirk
Janszn. Quintingh voor een grote tour uit Alkmaar.
Eerst werden Parijs, Angers en Orléans bezocht.
Een verblijf in deze plaatsen was een verplicht
onderdeel in het reisprogramma van vrijwel iedere
tourist. In Parijs kon kennis worden gemaakt met
het uitgaansleven. Angers was beroemd om haar
ruiterschool. En aan de universiteit van Orléans
kon desgewenst met weinig moeite een doctorstitel
Hierboven: De
ingebruikneming van de
nieuwe Friese brug in 1923.
Deze brug werd in 1952 weer
gesloopt en afgevoerd naar
Buiksloot.
De brug was vanwege het
toenemende verkeer al weer
te klein geworden. De
drukte was geen nieuw
verschijnsel; al in 1799 werd
een militaire colonne
opgehouden vanwege de
verkeerschaos bij de
Friesepoort. Op de brug
rijdt een auto van
bierbottelarij Otter. Op de
achtergrond staat het café
vanJ. Klinkhamer.