Tien eeuwen Alkmaar,
de Alkmaarders en
hun vertier
Kerkinwijding
Redactie en samenstelling; drs. Menno van der Laan, prof. dr. Leo Noordegraaf,
drs. Gerrit Valk en Els van Vliet-Mak.
Tekst; H. Koolwijk.
Op de omslag: Een
Noordhollandse bruiloft
zoals J. P. van Horstok die
omstreeks 1800 schilderde.
Bruid en bruidegom maken
een dansje terwijl de gasten
toekijken en zich onderling
vermaken onder het genot
van een drankje. Van
Horstok werkte ruim dertig
jaar in Alkmaar (St. C. PI.
Amstel).
Links: In 1913 was het
honderd jaar geleden dat
ons land onafhankelijk
werd van de Fransen. Dit
was een feest waard en in de
Schoutenstraat werd dat dan
ook uitbundig gevierd.
Alkmaarders poseren ónder
de woorden: 'Wat ook val,
trouw staat pal'.
Rechts: De Burger IJsclub
organiseerde
schaatswedstrijden voor de
armen. Zowel de winnaars
als de verliezers kregen
prijzen in de vorm van
levensmiddelen. Op deze
foto zien we een beeld van
het schaatsfeest uit 1892,
zoals zich dat op het
Verdronkenoord afspeelde.
Iedereen die meedeed, kon
een prijs in de wacht slepen.
Daarom deden ook
kinderen van armen mee die
helemaal niet konden
schaatsen of die zelfs nog
nooit geschaatst hadden. In
feite deden zij mee voor spek
en bonen. Dat laatste is
blijven voortleven in het
gezegde 'voor spek en
bonen meedoenVoor veel
tijdgenoten zal het een
vermakelijk schouwspel zijn
geweest om deze kinderen te
zien worstelen op de ijzers.
Anderen vonden het
daarentegen een triest
schouwspel.
Vertier en vermaak zijn zo oud als de mensheid en
laten zich tot op de dag van vandaag niet meer uit
onze samenleving wegdenken. Ook in Alkmaar
hebben het amusement en het feestvieren
eeuwenlang kleur aan het stadsleven gegeven en de
bevolking dat ondefinieerbare, opwindende gevoel
bezorgd van 'vandaag is 't feest, vooruit naar
buiten'.
De oudste vorm van Alkmaars vertier,
feestelijkheden in en om het eerste kerkje, groeide
uit tot een nog altijd populair volksvermaak: de
kermis. Even zo grote attracties vormden de
jaarmarkten, waarop handel en feestgewoel hand in
hand gingen. De eerste van deze markten werden
gehouden in de veertiende eeuw en hoe geliefd ze
door de eeuwen waren, blijkt wel uit het feit dat de
jaarlijkse Lappendag - de oude najaarsmarkt - nog
steeds zeer veel bezoekers trekt.
Ook de viering van Alkmaars Ontzet verheugt zich
tot vandaag de dag in een grote populariteit. En zo
kan er een lange lijst worden gemaakt van alle
mogelijke culturele en sportieve activiteiten en
manifestaties die laten zien dat ook de Alkmaarders
niet alleen leefden om te werken en te slapen.
De kermis is ongetwijfeld het feest met de langste
traditie uit de Alkmaarse geschiedenis. De
oorsprong van dit grootse evenement moet worden
gezocht aan het einde van de elfde eeuw. Omstreeks
1075 werd Alkmaar niet alleen een zelfstandig
schoutambt met een eigen rechtsgebied, maar
gingen de Alkmaarders ook een eigen parochie
vormen en daar hoorde een eigen kerk bij. Op de
plaats van de huidige Grote Kerk verrees een kapel
die aan Sint Laurens werd gewijd. De inwijding van
de kerk op de naamdag van de heilige, 10 augustus,
vond plaats in een plechtige mis, een gebeurtenis
die werd aangeduid als ker(k)mis. Een jaarlijkse
