Linksboven: IJspret op de
nog onbedijkte Schermeer
omstreeks 1629 met
Alkmaar op de
achtergrond. Er wordt
gereden, opgebonden,
gekolfd en zelfs gevist. Van
een voorsteven van een
schuit is een gemak
gemaakt; wat koud wellicht,
maar men had wel een goed
uitzicht. De prent werd
gemaakt door Hendrik
Avercamp uit Kampen.
Avercamp heeft dit tafereel
mogelijk met eigen ogen
aanschouwd, want hij
kwam regelmatig in
Alkmaar. Zijn moeder,
Beatrix, was namelijk
afkomstig uit de kaasstad.
meededen om voedsel in de wacht te slepen. Zij
deden mee 'voor spek en bonen'. Dit alles gebeurde
ter verpozing van de beter gesitueerden.
De Alkmaarse IJsclub had een ander doel. Zij wilde
de ijssport bevorderen en veraangenamen door een
groot aantal banen uit te zetten op de grachten en
het Noordhollands Kanaal. Werklozen konden
dertig cent per dag verdienen door deze banen te
vegen. En, indien zij hier niet voor betaald werden,
hadden zij het recht om geld te bedelen van het
schaatsende publiek. Ook organiseerde de
Alkmaarse IJsclub wedstrijden of tochten door de
provincie.
In 1908 werd nog een derde vereniging opgericht,
de Quint. Vijf heren (quint betekent vijf) namen het
initiatief tot de oprichting van een permanente
ijsbaan, die geschikt zou zijn voor regionale en
nationale wedstrijden, en uitgerust was met buffet,
terras en elektrische verlichting. De Quint werd
aangelegd achter het Elisabethsziekenhuis aan de
Bleekerskade, op de plaats waar nu de wijk
Rochdale ligt. Op 24 januari 1909 stelde men de
baan open. De Alkmaarders werden van dit
heugelijke feit op de hoogte gebracht doordat de
paardetram getooid was met vlaggetjes.Twee dagen
later verkreeg Alkmaar een primeur: de Quint werd
aangewezen om het nationaal kampioenschap
schoonrijden voor dames en paren te organiseren.
Twaalf dames en veertien paren gaven acte de
présence. De jury bestond uit louter mannen en dit
ontlokte de Alkmaarsche Courant de opmerking:
'Natuurlijk willen we gaarne aannemen, dat deze
heeren zich niet laten beïnvloeden door factoren,
die met het rijden niets te maken hebben, maar zou
het niet gewenscht zijn, ook aan één of meer dames
een stem in het kapittel te geven?' Het bleek een
voorspoedige winter, want zelfs in maart 1909 werd
er nog gereden. Gevolg was dat het ledenaantal
aanzienlijk steeg. Het jaar daarop was een
kwakkelwinter, waardoor de schaatsen niet uit het
vet kwamen.Toch was deze winter voor de
schaatsers niet geheel verloren, want door het
uitblijven van de koude werd er een nieuwe sport
geïntroduceerd, het rolschaatsen. In de grote zaal
van de Harmonie werden zelfs wedstrijden
verreden.
In januari 1912 kon de baan weer open, zij het niet
voor lang. Toch vond in de korte periode dat het
vroor een belangrijk evenement plaats. Op 20 en 21
januari organiseerde de Quint het Noordhollands
kampioenschap hardrijden voor heren. Na afloop
niet geschaatst kon worden. En waren de
weersomstandigheden gunstig, dan had het
ijsvermaak een heel ander karakter dan
tegenwoordig.
In de vorige eeuw kende Alkmaar twee
ijsverenigingen, de Burger IJsclub en de Alkmaarse
IJsclub. De Burger IJsclub stelde zich ten doel door
organisatie van ijsfeesten de armen, en dat waren er
velen, een extraatje te kunnen toestoppen in de
voor hen verschrikkelijke wintermaanden.
Weldoeners stelden dan turf, spek en dergelijke
beschikbaar, waarna de winnaars van
schaatswedstrijden een gezin mochten uitkiezen
aan wie zij de goederen ter hand stelden. Ook liet
men wel kinderen van armen tegen elkaar
schaatsen. De ouders stonden dan in angstige
spanning toe te kijken of hun kroost een prijs in de
wacht zou slepen, want dat stuk spek of die paar
turven waren zo bitter nodig. Het kwam voor dat
armen helemaal niet konden schaatsen, maar toch
Rechtsboven: Bewijs van
lidmaatschap van de
Alkmaarse Vereeniging
voor IJs- en Volksvermaken
'De Wedstrijd'. Deze
vereniging ging in 1891 op in
de Burger IJsclub, die zich
toelegde op de organisatie
van ijswedstrijden voor
behoeftigen.
Hierboven: Ijsvermaak op
de Kennemersingel in 1904.
Twee rijders bevechten
elkaar om de eerste plaats.
„r 'Ja en VolkBverm8L.A
vOorpfi
erictó-i^g-Anno i»,„!
'8
