Linksboven: Het interieur
van de lutherse kerk. De
prachtige eikehouten
preekstoel was een geschenk
van het gemeentelid Daniël
Rademaker, wiens wapen
daarin werd aangebracht.
Daarnaast is het portiek van
de zijingang, dat dateert uit
1695, te zien. Dit portiek
was een geschenk van Pieter
Haerboe.
Rechtsboven: Portret van de
lutherse predikant H. van
Bom, die leefde van 1630 tot
1701. Hij was één van de
vooraanstaande lutherse
predikanten in ons tand. Na
zijn overlijden werd een
lijkrede gepubliceerd onder
de titel: 'Heylbron ofte
Levenswelle en ligt'.
Midden: De lutherse kerk
aan de Baangracht,
gefotografeerd omstreeks
1870. De kerk werd
gebouwd in 1692. Het
stadsbestuur gaf
toestemming voor de bouw
mits het pand niet als kerk
herkenbaar zou zijn. Met
andere woorden, er mocht
geen kerktoren worden
gebouwd. De typische
kerkramen zijn van later
datum. Bijzonder
waardevol is het in 1754
gebouwd orgel, waarvan
echter de maker onbekend
is.
In 1976 onderging de
voormalige schuilkerk een
grondige restauratie.
de tijd van vóór de Hervorming die hier gebleven
waren, verrichtten deze diensten. Zo stierf in het
gasthuis in 1623 hoogbejaard Ewout Fransz.
Hooglant. 'Hij was een vermaard priester,
ootmoedig en deugdig, zijnde van een oude stam'.
Een andere hier woonachtige priester was Cornelis
Hendriksz., een geboren Alkmaarder, eertijds
pastoor te Kuinre, maar in deze woelige tijd
teruggekeerd naar zijn vaderstad. Daar bleef hij
actief. In 1596 werd hij veroordeeld de stad te
verlaten, maar door bemiddeling van invloedrijke
vrienden mocht hij blijven. De aanvankelijke
onderdrukking maakte allengs plaats voor meer
tolerantie. Wel waren er zo nu en dan plagerijen en
verscherping van de maatregelen, maar dat werd
steeds minder.
Zo was er in de stad in de zeventiende eeuw een
levendig rooms-katholiek geestelijk leven. Er
kwamen verschillende schuilkerken, bestaande uit
kerkzaaltjes die waren gemaakt door huiskamers
samen te voegen of door de zolder te verbouwen.
De eerste rooms-katholieke schuilkerk was in de
Langestraat, in het huis genaamd 'Het Blauwe
Paard in Ransdorp'. Dit was de latere
Matthiasstatie, die in de achttiende eeuw werd
verplaatst naar de Sint Jacobsstraat. Een andere
kerk kwam op een zolder van een huis aan de
Diggelaarsteeg, de Sint Laurentiusstatie. De
jezuïeten hadden een kerk aan de Schapensteeg, de
franciscanen aan de Schoutenstraat, terwijl er ook
een statie van de dominicanen kwam. De laatste
werd gesticht door een oud-Alkmaarder, pater
Hermanni. Hij opende in 1630, daarbij geholpen
door invloedrijke vrienden en zijn welgestelde
familie, een schuilkerkje aan de Nieuwesloot, op de
plaats waar nu het Huis van Achten staat.
Uiteindelijk belandde hij op de Baangracht. In 1757
werd dit huis wegens bouwvalligheid afgebroken en
door een grotere kerk vervangen, de zogenaamde
Banekerk.
67
