Gasthuizen Linksboven: Oorspronkelijk had het huidige Waaggebouw een andere functie. Het was toen ingericht als verzorgingshuis voor arme en zieke vreemdelingen, die daar enkele dagen onderdak konden krijgen. Deze afbeelding geeft de situatie weer omstreeks 1557. Toen het stadsbestuur het gebouw wilde inrichten als waag moest het Heilige Geest Gasthuis hieruit vertrekken en werd het gecombineerd met het Sint Elisabeths Gasthuis dat al vanaf omstreeks 1340 een pand in de Gasthuisstraat had. Rechtsboven: Op deze gravure van L. Schenkdie omstreeks 1730 is gemaakt, wordt ons een blik gegund op de binnenplaats van het Elisabeths Gasthuis aan de Gasthuisstraat. Midden: In 1785 werd het Elisabeths Gasthuis gefuseerd met het Mannengasthuis. Aldus ontstond het Mannen- en Vrouwengasthuis. Onpraktisch was die fusie niet: het Mannengasthuis en het Elisabeths Gasthuis lagen immers al naast elkaar. J.A. Crescent maakte in 1789 deze afbeelding van de binnenplaats. Er waren tal van mensen en instellingen die zich bezighielden met hulp aan zieken. Bij de vroegere ziekenhuizen, gasthuizen geheten, lag de nadruk niet op genezing, maar op de verzorging van zieken, armen en bejaarden. Ook woonden er "kostkopers', die in ruil voor hun geld daar leefden en hun maaltijden kregen (hun kostje was gekocht). Soms kregen ook onvermogende reizigers er onderdak. Maar de rijke liet zich als hij ziek werd het liefste thuis verzorgen. De geschiedenis van de Alkmaarse gasthuizen is nauw verbonden met die van de verschillende kloosters in onze stad. Dit was niet alleen omdat monniken en nonnen grotendeels de ziekenverzorging op zich namen, maar ook omdat na de Hervorming de kloostergebouwen in beslag werden genomen en als ziekenhuis werden ingericht. Het oudste ziekenhuis, het Heilige Geest Gasthuis, bevond zich in het huidige Waaggebouw en bestond al aan het einde van de dertiende eeuw. Vóór die tijd werd gebruik gemaakt van het gasthuis van de Egmondse abdij.Toen het stadsbestuur de waag wilde uitbreiden, moest het gasthuis plaatsmaken. Het werden samengevoegd met het Sint Elisabeths Gasthuis, ook wel Vrouwengasthuis genoemd. Dit lag aan de Gasthuisstraat en bestond al omstreeks 1340. Oorspronkelijk was het niet bedoeld voor zieken, maar bood het alleen plaats aan 'arme, oude malle vrouwen en maagden'. Daar kwam echter verzet tegen en daarom werd het ook opengesteld voor 'schamele en kranke bedliggende mensen'. Het Vrouwengasthuis was een soort stenen loods, voorzien van hoge ramen om het inkijken van buiten te beletten. Dat was ook wel nodig want de vrouwen lagen naakt in de beddekoetsen, die opgesteld stonden tegen de wanden. Alkmaar had ook een Mannengasthuis, dat

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Ach Lieve Tijd Alkmaar | 1987 | | pagina 7